officium: den hl andreas, apostel, frå ei preike av den hl Johnannes Krysostomos (347-407)

«Dette er ord som kjem frå ei sjel som i smerte har lengta etter at  Messias skulle kome, og som etter at den etterlengta har vis seg, blir så jublande glad at ho skundar seg å la andre få del i gledesbodskapen»

Orda det her er sikta til, er Andreas» ord til bror sin, Simon Peter: «Vi har funne Messias!»( Joh 1,41).   Endeleg. Ingen kan forkynne med glede og overtyding som ikkje har kjent forventing og lengt i sitt eige liv.  Dei fyrste apostlane tilhøyrde nok dei i Israel som venta på Messias, som gamle Simeon og Anna Fanuelsdotter i templet,  som alle «dei stille i landet», dei fattige. Israels rest som den messianske renningen skulle skyte opp av.

Forventinga var ikkje berre historisk og teologisk, men òg personleg. Difor er forventinga alltid morslivet for    forkynninga: «Eg har funne…!»  Noko i livet mitt har falle på plass, har funne sitt mål og si meining. Apostelen Andreas -«han som vart kalla fyrst», slik dei ortodokse kristne plar omtale han – er den som fyrst set ord på sjølve det apostoliske kallet, det apostoliske vitnemålet: «Vi har funne…!. Og som tek bror sin, og alle han møter, med seg til Jesus.

 

Reklame

officium: tysdag, 1. vike i advent, frå ein påskehomilie av den hl Gregor av Nazianz (matutin)

«For ei uhøyrd kryssing! Å underlege samanblanding!»

Nemleg av guddomleg og menneskeleg, i Jesus frå Nazaret, den inkarnerte Logos, Ordet, Sonen (jfr Joh 1). «Han som er til, blir til; den uskapte blir skapt», held st Gregor fram. Dette er ikkje berre ein demonstrasjon av noko, det er ei aktiv, viljande frelseshandling. Guds dragning mot mennesket, menneskets veg til Gud.

Eg ser på meg sjølv, og tenkjer på  Guds plass i livet mitt. Han og eg. For ei uhøyrd kryssing! Å underlege samanblanding!

officium: måndag, 1. vike i advent, frå eit hyrdebrev av den hl Karl Borromeus (1538-1584), (matutin)

Frå advent av vil dei korte «officium»-meditasjonane vere knytte til ein av dei ikkje-bibelske lesnadene i matutinen/lesnadsoffiiciet, ofte av kyrkjefedrene eller andre homiletiske eller teologiske tekster…

«Høgtelska! Sjå, no er den tida som blir feira med så stor høgtid, og som Den Heilage Ande kallar den rette tida, frelses- freds- og forsoningsdagen».

«Den rette tida» – for å kalle på Gud, for å bli bønhøyrd, for å bli frelst. I Bibelen er ikkje «alle dagar like». Stundom er Gud nær på ein særleg måte, både i verda, nasjonane og kyrkja sitt liv og i vårt personlege liv. Guds «time», «gjestingstida», «nådetida»; då gjeld det å vere open, budd, disponibel, å slå til.

Advent skulle vi leve som tid då vi tek fatt i slikt som elles synest umogeleg i livet vårt. Advent er å sleppe Gud til. Han er klar.

homiletica: 1 sund i Advent, mark 13, 33-37

Kjære kristne!

I dag opnar adventstida seg for oss. I svært stor grad er det ei tid som blir sett som ei tid for julekos og småpen hygge i folkeheimen. Det kan sjå ut som om kyrkja i våre dagar i særleg grad må kjempe for å oppretthalde integriteten og innhaldet i sine eigne livsformer. Ho må greie å motså småborgarleggjeringa av sin eigen bodskap, si eiga tru.

Kristen adventstid er ikkje ei kosetid,tvert i mot. Det er ei tid for å skjerpe seg: På den tid sa Jesus til disiplene sine: -Se opp, vær våkne, for dere vet ikke når tiden er inne! Nemleg for hans gjenkomst, for hans Advent. Advent er Adventus Domini, tida for Herrens kome! Og Jesus held fram: –La ham – altså husbonden – ikke komme overraskende og finne dere sovende!

Å feire Advent, er – som Paulus seier i lesinga vi høyrde: Å leve i forventningen om at vår Herre Jesus Kristus skal åpenbare seg. Det handlar om å sjå framover mot vår Herre Jesu Kristi dag. ”Herrens dag” – det er i Skrifta, gjennom heile Det gamle testamentet og inn i det nye,  dagen for Guds inngrep i historia, då Gud skal bryte gjennom, for ikkje å seie ’skjere gjennom’, og halde dom. I Skrifta er dom eit positivt uttrykk; det er retten og rettferda sitt moment. Retten skal få det siste ordet. Tenk om vi skulle seie: -Det skal ikkje vere noko rettsoppgjer eller fellast nokon dom etter ugjerningane den 22. juli… Det ville vere ei krenkjing av alle som er råka, ja, nettopp av retten og rettferda. ”Herrens dag” – det er dagen, eller tidsrommet – for oppgjer, for krise, for sanning, for nyskaping, for ny framtid. ”Herrens dag” – det skal ikkje berre få oss til å tenkje på ein rettssal med ein streng domar; men like mykje på ei oppbrotstid, ein oppbrotsplass, som Tahir-plassen i Kairo. Ein dag for angst for tyranniet og for alle som har skodd seg på urett, ei dag for ny start for folket. ”Herrens dag” – ein voldsom dag, ein vårdag; synda bryt saman, sanninga og retten bryt fram!

Alvoret for oss alle ligg i at vi alle skal gjennom krisa, at vi alle skal svare for vårt liv. Ikkje berre dei andre. Ingen av oss er berre med i ei sosial gruppe, i ein flokk eller eit kollektiv. Vi er uendeleg ansvarlege personar; det er noko evig og absolutt med mennesket. Det er skapt i Guds bilete, det er ein liten gud. Vi er skapte til evig glede hos Gud – å tape sitt mål, å tape si sjel, det er ein lagnad med eit evig alvor over seg. Å vere menneske, er eit høgt spel, nettopp fodi vi har ei udøyeleg sjel.  ”Legemet og sjelen er som to foldede hender”, seier den franske, katolske diktaren Charles Peguy. ”Vi har intet valg” seier han; ”Vi må være to foldede hender eller to sammenlenkede håndledd. To foldede hender som stiger foldet mot saligheten.To lenkede hådledd som faller lenket ned i fangenskapet” (’Portalen til håpets mysterium’).

Brør og systre! Vi har etterkvart utvikla eit samfunn og ein måte å sjå livet på som har stengt ute det evige perspektivet. Utsikta er borte. Det metafysiske er utradert – og vi er kanskje dei fyrste generasjonane som har vent seg til å leve utan Gud, utan tanke på eller førestelling om det evige. Så vane er vi blitt med dette, at vi ikkje legg merke til at vi nordmenn lever i eit av dei mest sekulariserte landa i verda. Det vil seie eit lukka samfunn der korkje mennesket eller kulturen kan strekkje seg ut i si fulle lengde, høgde og djupne. Som min medbror, frater Ellert, sa i messa i går om oss nordmenn: ”Vi lever uten virkelig håp. Fra dag til dag”.

Kanskje er det difor vi misser evna til å forstå vondskapen når han rammar oss, midt i idyllen? Korleis kan vi forklare ufattelege ugjerningar med uheldige innslag i oppvekstmiljøet eller litt psykologi? Eller det gode? Er det noko anna enn omforent nyttemoral eller evolusjonær overlevingsevne, eigenskapar vi har utvikla for ikkje å bukke under i konkurransen med andre dyreartar? Slik tenkjer mange. I dag veks unge menneske opp i denne åndelege glattcella. Konstruert av dei vaksne. Og aller tristast: Mennesket kan ikkje lenger be; ingen plass å lyfte si røyst i takk og klage. Ingen skriftestol der mennesket kan opne sitt liv og få høyre dei orda som ikkje nokon terapeut kan uttale: -Dine synder er deg tilgjevne!

Nokon har stengt himlen for oss.

Eg spår at presset mot glattcelle-veggene  snart vil vise seg. At menneske vil spørje: Fins det dører i dette rommet? Fins det ei høgare meining? Fins det ein Skapar? Finst det ein Gud? Ja, finst det ein Frelsar? Det er som om den fyrste lesinga i dag er ei bøn som ventar på å bli beden av det norske folket, ja, av oss alle:

–Kan vi enda bli frelst?…Vi ble alle som vissent løv og ført bort av vinden på grunn av våre misgjerninger. Det er ingen som påkaller ditt navn og ingen som tar seg sammen for å holde fast på deg.

For alle desse og for oss sjølve, treng vi å be det som må vere vår adventsbøn: -Å Gud, om du bare ville kløve himmelen og stige ned så fjellene skalv for deg.

Så vi kunne få eit nytt møte med deg!

officium: fredag, 34. vike i det allmenne året, 2 pet 3 (matutin)

«Hånleg seier dei: «Kva med lovnaden om at han skal koma att?» » (v 4)

Ikkje noko nytt at folk dreg på skuldrane og smiler skeivt til trua på Kristi gjenkomst; ja, til trua på Gud i det heile. Menneske i antikken var ikkje meir lett-truande enn oss.

No, som då, har trua berre Guds ord og lovnad å halde seg til. Valet er vårt.

officium: torsdag, 34. vike i det allmenne året, 2 pet 2,9-22(matutin)

«Det hadde vore betre for dei om dei aldri hadde lært rettferds veg å kjenna…» (v 21)

I den fyrste kyrkja var fråfallet, apostasien, rekna for noko svært drastisk og alvorleg. Vi har vent oss til at masser av døypte ikkje praktiserer og vedkjenner si tru. Eit massefråfall. Vi kjenner også menneske som har vore vedkjennande kristne og som har brote eller, som oftast, berre glidd bort. Som den franske, katolske forfattaren Bernanos seier: -Ein «misser» ikkje trua. Ho berre sluttar å forme vårt liv («Landsbyprestens dagbok»).

Då er ein ikkje berre tilbake ved start, i nullpunktet. Då har ein tapt noko av seg sjølv. Ein djup skugge fall over livet.

officium: onsdag, 34. vike i det allmenne året, 2 pet 2,1-9

«Men det fanst òg vranglærarar i folket…» (v 1)

Peter skriv dette brevet for å åtvare mot moralsk forfall mellom dei truande. Vranglæra er ikkje noko som berre har med det reint teoretiske å gjere. Det er sjølve livet det gjeld.Ei overflatisk tilslutning til trua og til kyrkja utan tanke på at det medførte eit oppbrot frå dei heidenske omgjevandane, synest å ha vore eit trugsmål den fyrste kristne tida. Esoteriske kultar og apparte religiøse variantar var det mange av.

Det særeigne for kyrkja var at ho førte kallet til eit heilagt liv utover Israels grenser, ut til folkeslaga. Tydelegvis fast det innslag av folk som tenkte at dei kunne prøve det nye religiøse «tilbodet» og samtidig halde fram den heidenske livsstilen.

Då må apostelen setje foten ned.

officium: tysdag, 34. vike i det allmenne året, 2 pet 1,12-20 (matutin)

«Difor vil eg alltid minna dykk om dette…» (v12)

Dei nystestamentlege, apostoliske breva er «parenetiske», formanande. Ikkje som  peikefinger, men som påminning og oppmuntring. Alt går ikkje av seg sjølv fordi om ein er «herleg frelst».  Vi treng ein audmjuk realisme som innser at vi må akte oss, arbeide med oss sjølve, vere ærlege og uthaldande i tru, von og kjærleik.

«Ti ingen kjenner dagen/før solen går ned»

 

officium: måndag, 34. vike i det allmenne året, 2 pet 1,1-11 (matutin)

«Gjer difor alt de kan så trua viser seg i eit ret liv..» (v 5f)

Det etiske alvoret er sterkt framme i den apostoliske undervisinga i NT. I iverene etter å understreke den frie nåden har dette ofte blitt borte i norsk kristendom. Utan ei livsferd som svarar til trua, er vi nærsynte, ja, blinde, seier den hl Peter, vi har gløymt at vi er reinsa for våre førre synder (v 9).

I formaninga si  talar han om skjøn og sjølvtøyming. Etikk og moral er ikkje berre teoretiske prinsipp, men tillempa og klok praksis. Sjølvkontroll og askese er i NT ein føresetnad for alle andre sider ved det moralske livet. Fordi det handlar om å gje plass for andre.

 

 

homiletica: Kristi kongefest, sund 20/11-11, St Paul krk, Bergen, Matt 25,31-46

Kjære brør og systre!

Vi er ved slutten av det liturgiske året – på terskelen til advent. I denne tida feirar vi det som skal skje når verda og historia går mot slutten, dei siste tidene, det som skjer når Kristus kjem igjen i si allmakt og sin sigersglans– som det heiter i Credo: venturus est cum gloria, judicare vivos et mortuos:”han skal komme igjen i herlighet og dømme levende og døde”! Som kristne i Noreg har vi kanskje lett for å skyve dette frå oss; alt går så bra her, alt går på skinner, ingen fare, ingen ting uventa hverken frå Gud eller menneske si side. Dagane går, Noreg består, liksom.

Men Jesus lærer oss tydeleg at han skal kome igjen, at han skal kome synleg igjen! Då skal kvart kne bøye seg, i himlen, på jorda og under jorda, og kvar tunge skal sanne: Jesus Kristus er Herre, til Gud Faders ære(Fil 2)! Og nettopp evangeliet i dag, om Kongen som skal halde dom, er ein del av den siste store talen som Jesus heldt i Jeruaslem, like før arrestasjonen, lidinga, døden og oppstoda! Han sat på Oljeberget, står det, og disiplane var åleine med han, og dei spurde han kva som skulle skje når Messias, Menneskesonen, skulle kome igjen. Då tok han til orde, står det vidare – og så heldt han denne talen…

…om at det skal vere urolege tider, at mange kristne skal bli forfylgde, at mange skal falle frå trua, at det skal bli ein trengsels tid, at vi skal sjå teikn på himlen og i elementa, og Menneskesonen skal kome på himmelskyene, basunen skal lyde…Alt skal elles gå som i Noahs dagar, seier Jesus, folk skal kjøpe og selje, gi til ekte og ta til ekte, den daglege tralt, ingen Messias, ingen domedag her, nei, vi tar det med ro. Men dei som trur på han, dei skal vere klare, vere vakne, vere som brudejentene som venta på å ta i mot brudgommen slik skikken var,  med olje på lampane sine, vere som ein forvaltar som skal avleggje rekneskap for arbeidsgjevaren sin. Slik skal vi vere budde til å ta i mot Jesus, vere klare til å svare for vårt liv for Gud.

Så kjem dei voldsomme orda om Kongen som skal kalle alle menneske fram for seg og skilje dei i to flokkar, slik ein gjetar i Palestina brukte å skilje sauene frå geitene om kvelden. Sauene står for det gode, geitene eller bukkane for dei sjølopptatte og brutale. Alle menneske møter det evige resultatet av sitt liv: Evig glede eller evig fortaping. Større alvor kan vi ikkje tenke oss. Mange har lyst å viske desse orda ut av evangeliet, men dei står der, det er Jesu ord. Han som har sagt: ”Himmel og jord skal forgå, men mine ord skal aldri forgå”.

Det oppsiktsvekkjande er at vår tru på Jesus, vårt tilhøve til Messias, til Menneskesonen, skal testast på det vi høyrde: Om vi metta dei svoltne, om vi gav dei tyrste å drikke, om vi tok i mot dei framande, om vi kledde dei nakne, om vi besøkte dei sjuke og dei som er i fengsel… Kort sagt: Om vi har vist miskunn, i praksis, i handling!

Dette betyr ikkje at det ikkje er så farleg med trua, vi høyrde jo nettopp at vi skal vente på Jesus, sanne at han er Messias. Men denne trua er berre ekte dersom ho viser seg i gjerning, dersom vi viser den same mskunn mot mennesket som Gud sjøl har vist. ”Ver miskunnsame, slik dykkar himmelske Far er miskunnsam”, seier Jesus i ein annan stor tale, i Bergpreika.  Og profetene Jesaja seier at når vi fastar, altså utøver vår gudsdyrking, skal vi løyse utrettferdige lekkjer, sprenge banda i åket, setje undertrykte fri, dele vårt brød med dei som svelt, la hjelpelause og heimlause kome i hus, vi skal sjå til den nakne og kle han, og ikkje snu ryggen til våre eigne(Jes 58, 6-7). Slik vi behandlar dei fattige og forkomne, slik behandlar vi Jesus, ja, Gud. ”De har forakta den fattige”, skriv apostelen Jakob. Til den rike og staslege som kjem inn i forsamlinga seier de: -Kom hit og finn deg ein god plass! Men til den fattige seier de:-Du kan står der! (Jak 2).

Det er så lett å tenkje: -Vi kan ikkje hjelpe alle, og dessuten kan staten ta seg av dei. Brør og systre! Som katolske kristne skulle vi verkeleg vise at vi i all menneskeleg naud ser Guds eige andlet. –Eg skulle gjerne trudd på Gud dersom eg hadde sett han, seier mange. I den fattige ser du han, ja, i den fattige ser han på deg. Vi skulle påpeike skeivskapar og urett i samfunnet, både nasjonalt og internasjonalt, for Gud er miskunns Gud, men også rettens Gud. Jakob seier også om dei alt for rike: -De har samla dykk skattar i endetida, og høyr: Ho ropar høgt, den løna de held att for arbeidarane som skar åkrane dykkar, og klageropet frå dei som haustar inn, har nådd fram til Herren Sebaots øyre! (Jak 5,3-4).Også vårt sosiale og politiske liv har med Gud å gjere, fordi det har med menneske å gjere. I mennesket ser vi Gud – i det ufødte barnet, i den sjuke, den, gamle, den funkjsonshemma,den problematiske, i alle som vi så lett reknar som overflødige og ubehaglege.

Brør og systre! Dersom vi misser trua og glir bort frå Gud, er det ikkje fyrst og fremst fordi vi har så mange intellektuelle og tankemessige problem, men fordi vi lukkar oss inne i oss sjøle, og blir harde og sløve, både overfor Gud og menneske. La oss opne oss for han og for andre – han som er Kongen, han som vi ein dag skal møte andlet til andlet, han som er miskunnsam mot dei miskunnsame!

”Alt som lever, er underlagt/kjærlighetens gjenskapermakt/Bliver den bare prøvet!

officium: fredag, 33. vike i det allmenne året, sak 12,9-12, 13,1-9 (matutin)

«Men over Davids hus og Jerusalems-buane renner eg ut ei nåde- og bøneånd. Då skal dei sjå på meg, på han som dei har gjennomstunge, og syrgja over han..» (12,10)

Dette er eit av dei store orda i Bibelen. I den kristne tradisjonen er det ein profeti om Jesus Messias, han som vart opplyft på krosstreet – og som folket fyrst «såg » då Peter forkynte han på pinsedagen i Jerusalem. Då hende det at  nåde- og bøneånda vart utrend over byen.

Sorga det her er tale om, er ikkje den destruktive og vonlause. Det er erkjenninga av vår eiga naud, vår eigen trong etter å motta tilgjevning og hjelp frå Gud, at heile vårt liv er radikalt avhengig av han, for tida og for æva. Det er sorg med kraft i, ei sorg som gjer at vi går ut av oss sjølve og vender heile vår merksemd mot Guds Messias og Guds miskunn.

Det blir korkje verkeleg bøn eller tru utan at denne ånda renn inn i livet vårt og inn i kyrkja sitt liv.

officium: torsdag, 33. vike i det allmenne året, sak 11,4 – 12,8 (matutin)

«Dei som bur i Jerusalem, er sterke i sin Gud, Herren, Allhærs Gud» (v 5)

Alt endrar seg når du vågar å rekne med Gud og held fast ved truskapen mot han. Det vonde knekkjer deg ikkje, sjølv om det kjem. Visdom og handlekraft, krefter i kropp og sjel – det melder seg når du treng det, sjølv om det ser ut som resursane er oppbrukte og alt er slutt.  Den uventa og overraskande styrken. Det er Guds signatur.

Både du sjølv og andre må undrast.

officium: onsdag, 33. vike i det allmenne året, Sakarja 10 (matutin)

«Sår eg dei ut mellom folka, skal dei minnast meg langt borte» (v 9)

Israel blei eit folk i eksil, i diaspora, gjennom århundra. Som kyrkje er vi i eksil i denne verda, borgarar av eit himmelsk fedreland, pilgrimar på veg heim, i verda, men ikkje av verda.

I si gudtenestefeiring i heimen,  og i synagogane som etterkvart vaks fram, minnest folket Israels Gud og tok vare på sin eigenart og sin truskap mot han. Vi tenkjer ofte på at Gud skal hugse på oss, men faktisk er det vårt kall, ja, vår misjon, å minnast HERREN over heile verda.

Vi kunngjer hans namn og hans ord gjennom våre ord og vårt liv, og ikkje minst i feiringa av messa der vi høgtidleg feirar «minnet om»  Jesus på ein måte som gjer hans ord, hans liv, hans namn og hans store gjerningar offensivt nærverande i verda.

Så lenge kyrkja «gjer dette til minne om» han, greier ikkje verda å fortrenge kunnskapen om Gud.

officium: måndag, 33. vike i det allmenne året, joel 3, 6-26 (matutin)

«Den veike skal seia: «Eg er ei kjempe» » (v 16)

Kvifor? Gud brukar alle våre resursar, men det er når vi er heilt avhengige av han, med alle våre veikskapar og motsetningar, at han verkeleg brukar oss. Paulus seier at han vil rose seg av sin veikskap; likevel vågar han å seie: – Når eg er veik, då er eg nettopp sterk. Vi skal ikkje syte og gjere oss stakkarslege.

Når vi ærleg innrømmer vår redsle og vår veikskap og gjev oss Gud i vald, skal vi vere dristige, la det stå til, og seie: «Eg er ei kjempe!»

Prøv det.

carpe diem: Helge, Tore Erik og Prots

Denne helga har eg møtt menneske som skaper glede og kveikjer ljos i livet. Éin møtte eg skikkeleg for fyrste gong, dei to andre er gamle vener.

Helge har vore soknerådsformann i Fredrikstad domkyrkje og er stadig aktiv der. Desse dagane har han vore med i «festivalkoret» her. Då han fekk vite at det var best om eg kom ned til Fredrikstad i går kveld, men fyrst etter messe og vesper i klosteret og difor ikkje kunne når toget før kl ni frå Oslo, melde han seg til å køyre inn og hente meg. Så susa vi sørover E6 mens praten gjekk om både personlege og kyrkjelege spørsmål, og 1, 2, 3, så var vi framme. Helge er den disponible typen, klar til ein innsats, open for det som trengs og dei som treng han. Slik opplevde eg det. Takk!

Prots og Tore Erik – det musikkens karismatikarar og energibuntar. Den pågåande sunnmøringen i samspel med den rotsterke hedmarkingen frå dei djupe skogane. Begge to av landets fremste korleiarar. Kva har dei ikkje gjort for å få korsongen opp  frå det å vere ein litt falma fritidssyssel og litt ufarleg musikkform til å bli kvalitetesvare og folkerørsle på same tid. Fullt ut kjem dette fram i kyrkjemusikken og -songen, sjølsagt. Og musikarane frå Sør-Amerika, med rytme og song både i instrumenta og kroppen, og hjartet!  Sameininga av det dansande glade og den inderlege lengten. Som evangeliet sjølv.

Eg kan berre takke! Hermed.

 

homiletica: høgmesse, Fredrikstad domkyrkje, luk 15, 8-10// Apg 9,1-18

Preike ved høgmessa i Fredrikstad domkrk i dag, der det denne helga har vore korfestival med Prots/Per Odvar Hildre som instruktør. Saman med musikarar frå Søramerika, orkesteret Alto Plano. Både messeledd og salmar var henta frå latinamerikansk tradisjon…

«Eller om en kvinne har ti sølvmynter og mister én, tenner hun ikke da en lampe og feier i hele huset og leter nøye til hun finner den?  9 Og når hun har funnet den, kaller hun sammen venninner og nabokoner og sier: ‘Gled dere med meg, for jeg har funnet igjen det pengestykket jeg hadde mistet.’ 10 På samme måte, sier jeg dere, blir det glede blant Guds engler over én synder som vender om».

Kjære brør og systre!

Det finst nesten inga glede som kan måle seg med den ein kjenner når ein har mist noko – og så finn det att! Det kjenner vi, sjøl om det er den minste ting; endå meir viss det er ein viktig ting – og aller mest dersom det ikkje berre er ein ting, men eit menneske, nokon vi elskar, nokon vi har kjær, nokon vi ikkje har råd til å misse! Når  vi finn att det vi elskar etter å ha mist det og sakna det – det er den store gleda, som får hjarta til å banke, som får kropp og sjel til å danse, som får oss til å le og og opne armane mot andre, mot verda, mot alt som er; som får oss til å feire og lage gjestebod, som gir oss livstru og initiativ: No kan alt skje!

Nettopp slik er det i himlen, blant Guds englar, seier Jesus, når ein syndar omvender seg! Då bryt serafane  på nytt ut i sin evige lovsong, i sjølve festsongen i himlen, i sjølve grunntemaet i den himmelske korfestivalen: –Sanctus, sanctus, sanctus/heilag, heilag, heilag er Herren, Sebaot, all jorda er full av hans herlegdom, hosianna i det høgste!

Og dette er jo nettopp songen vi syng her på jorda også, i kvar messe, i kvar nattverdfering, særleg på Herrens dag! For også kyrkja her på jord tek del i den himmelske gleda! Særleg gleda over at ein syndar vender om, gleda over at eit menneske finn tilbake til Skaparen sin, til sin Gud og Far. For det er ei grunnlov i Guds rike: -Som i himlen, så òg på jorda!

Brør og systre! Denne skakande gleda over eit menneske som vender om – det er den vi treng aller mest i kyrkja i vår tid, i vårt land, sikkert her i Fredrikstad, også! Når menneske vender om, då skjer det noko, då blir det fart på sakene, i himlen og på jorda, i prestetenesta, i soknerådet, i gudstenesta, i alt som skal gjerast. Då lyser det langan lei, så søkjande menneske kan finne vegen til Guds hus! Då går ryktet byen rundt: Eit menneske, ja fleire,  som har teke ein ny kurs, som seier: Credo! Eg trur! -Eg har fått eit nytt liv! Eg har funne han som dro mine føter opp av gjørma og sette dei på fast grunn! Eg har funne han som gjorde mi sorg og mi klage til dans, eg har funne han som har tilgjev all mi synd og lækjer all min sjukdom, han som friar mitt liv frå grava og kronar meg med godleik og miskunn, som fyller mitt liv med det som godt er og gjer meg ung att som ørna! Eg har funne han, nei, endå bedre:  Han har funne meg – og er eg glad, så er han endå gladare!

Brør og systre! Guds glede over menneske som vender om – det er den krafta og det trøkket som får ting til å skje.  Vi prøver på så mange erstatningar, vi prøver å finne på så mange lure ting som skal få nytt liv i kyrkja og nye menneske i kyrkje- og bedehusbenkane… Tiltaka veks, byråkratiet ekspanderer, toppetasjen blir tung, men akk, golvet, der menneska er, forblir like tomt. Det vi treng mest, er kallet til omvending; fyrst at det når inn til oss som preikar, til prestar og biskopar.  Skal tru det blir glede  blant Guds englar kvar gong ein pater omvender seg og kjem til Gud på nytt med sitt liv!

Det vi treng, er den livsendringa som kjem når vi møter den levande Gud – slik Paulus møtte Herren på vegen til Damaskus (slik vi høyrde i leseteksten).  Han var på veg i feil retning, på veg som Jesu motstandar – då  stråla plutseleg eit ljos frå himlen kring han, han fall til jorda og høyrde ei røyst som sa: -Saul, Saul, kvifor forfylgjer du meg? Og han svara: -Kven er du, Herre? Og så høyrde han: -Eg er Jesus! Det var som han skulle høyrt: -No får du ein ny start, ei ny teneste, eit nytt liv; no er du ikkje Saulus, men Paulus! Han hadde funne Herren, Herren hadde funne han.

Kjære  vener! Samfunnet vårt har ført Gud og menneske så langt bort frå kvarandre. Vi trur at mennesket kan vere like lukkeleg og like velfungerande utan sin Skapar, sitt opphav – og vi trur at Gud har nok med sitt. Vi treng å gjenoppdage at Gud og menneske treng kvarandre. – Gud, du har skapt oss til deg, og vårt hjarta er uroleg, til dess det finn kvile hjå deg, sier den hl Augustin. Menneske søkjer alt mogeleg for å finne fred og lukke – utan å vite at det er Gud det søkjer. Og så fyller det livet sitt med stadig meir “silikon”, med støy og erstatningar.  Gud har tiltenkt mennesket ei evig framtid og han har ingen å misse; ikkje for tida og ikkje for æva! Han har satsa alt på å finne oss og vinne oss tilbake til seg. Som det lydde i Kyrie-songen i dag:…-si profond amor, -med så djup ein kjærleik! Eg trur Guds hjartespråk må vere spansk. Si profond amor…

Når motet sviktar, når motivasjonen går ned, når perspektiva blir borte, i livet mitt og kallet mitt, både på vegne av meg sjøl og på vegne av kyrkja, då er det dette som som går opp for meg og dette det einaste som tèl:

Nåde at han fant meg, kjærlighet som vant meg/nåde at han bar meg til sin fold!

 

 

carpe diem: itinerarium…

…er eit framandord som tyder «reise», «ferd»; og preikebrørne er forkynnarar som lever i denne modusen: Basis i klosteret – og så på ferd for å preike, vandrande og farande. Dei siste dagane har eg fyrst vore i Arendal, på møte i Agder Akademi for Kultur og Kirke, i det flotte Arendal Bibliotek (torsdag). Det blei innleiing og debatt om temaet: «Frå kristen einskapskultur til sekulær einskapskultur?». Emnet var ynskt og eg talar ofte om det, fordi denne tematikken er så aktuell. Vi må finne ein plass og ein måte å leve på som truande i eit endra samfunn.

Seint i kveld, etter vesper i klosteret, dro eg hit til Fredrikstad. I morgon preikar eg i domkyrkja her, der det skal vere ei messe med stort kor – fordi Prots (Per Oddvar Hildre) er her og held korseminar, med gjestande musikarar frå Latinamerika. Vi er gamle kjenningar frå Skruk-tida, og dessutan kjenner eg godt domorganisten her, Tore Erik Mohn. Så her blir det song og musikk under stødig leiing av to av dei fremste innan norsk korsong. Prots er Prots, og Tore Erik underviser i kordireksjon på Norges Musikkhøgskole. Dei har innlosjert meg på Victoria hotell, vis-avis domkyrkja. Sit her no, og køyar snart.

nota bene: Liberalismemoten

Fyrst publisert i spalten Signert, Klassekampen, laurdag 12/11-11 (i dag)…

Eit teikn i tida er det liberalistiske oppsvinget i parti der det før har vore framandt eller mindre framme. Venstre har likt å kalle seg eit liberalt parti, men no er det tydeleg at det liberale er skjerpa til liberalisme. Særleg markerte og liberalismeglade synes ungdomspartia å vere, også her med Unge Venstre langt framme i teten.  Dei nye konservative (Minerva) og Unge Høgre flaggar også sine liberalistiske preferansar. Interessant er det også at ein del  tidlegare radikale sosialistar no heller vil kalle seg liberale.

Kva skjer? Eg trur det heng saman med den ideologiske trøyttleiken i dei tradisjonelle politiske partikulturane. Sosialdemokrati er traust og velprøvd, men litt keisamt etterkvart. Verdikonservative posisjonar likeeins. Ein litt frekkare og meir uvøren tone skal friske opp den politiske interessa, synest ein å anta. Det nøkterne, sparsame og idealistiske matchar ikkje godt den norske livskjensla lenger. Vi er rike, velfødde, reisande, mondene og smakmedvitne. Gastronomi, vinkultur, kroppsmedvit, interiør og estetikk er allemannseige på tvers av generasjonane. Alt dette får den moderne individualismen til å akselerere. Sjølvmedvitet veks, maksimal rørslefridom og valfridom trumfar andre omsyn.

Frå dette er ikkje vegen lang til både moralsk og økonomisk liberalisme. Politikk har i høg grad med mentalitetar å gjere. Unge Venstre og Unge Høgre liknar til forveksling dersom ein sjekkar deira sjølpresentasjonar på nettsider og i programmateriell. Viktige særsaker er synlege, anten det er økologi for venstrefolka eller skattesaker for dei blåe. Men det ein framhevar, med nesten lik ordlyd, er ”Frihet. Mangfold. Toleranse” (UH) eller ”frihet, toleranse og likeverd” (UV). Skilnaden til Fremskrittspartiets Ungdom som sender ut sitt Manifest med ”liberal hilsen” frå Ove A. Vanebo, blir også stadig mindre. Liberalisme er den felles markøren. At Unge Venstre går inn for regjeringssamarbeid mellom Venstre og  FrP, kjem ikkje akkurat som ei bombe.

Kva med det verdikonservative innslaget i nykonservatismen, slik Minerva ynskjer å signalisere det?  Det fins utan tvil ein vilje til å fornye konservatismen som politisk idégrunnlag, men i praksis inntek ein ikkje mange konservative verdistandpunkt og aktive skribentar og tenkjarar som Jan Arild Snoen – sjølv ein uttala liberalist – har ynskt å halde KrF på armlengdes avstand frå den politiske høgresida.  Finurleg er elles dei nykonservative og nyliberale sitt syn på kyrkja og den kristne tradisjonen. Dei er programmatisk motstandar av statskyrkjeordninga, men stort sett positive til kyrkja som tradisjonsberar i samfunnet. Kva dette inneber i praksis, er det likevel ikkje lett å få auge på. Ein ynskjer at kyrkja skal stå ideologisk fritt, men få av undomspoilitikarane deler dei tradisjonelle etiske posisjonane og står stort sett saman med det liberale feltet – for ikkje å seie fleirtalet  – i Den norske kyrkja i dag. –Eg trur på kyrkja, seier Unge Høgre- formannen, Henrik Asheim, -men ikkje på Gud.

Det må det sjølsagt vere lov å hevde, men det seier samtidig noko om korleis kyrkje og kristen tru gradvis blir lausrive frå sitt trusgrunnlag og instrumentalisert som kulturell ideologi. I møtet med Islam er det stadig fleire som får behov for å definere seg som ”kulturkristne”, men ikkje som truande. Ei kyrkje der det eigentleg religiøse endar med å bli mindre viktig, burde i det minste uroe den kyrkjelege leiarskapen, sjøl om det er på moten mellom dagens og morgondagens konservative.  I det liberalistiske universet blir religiøse dogme og normar for tunge og for forpliktande. Overflata, stemninga og nytteverdien kan ein ha sympati for, og her skil ein seg frå den gode, gamle og langt krassare kulturradikalismen – som ein langt på veg er komen til å dele ikkje så få  standpunkt med.

Det beste med den liberale trenden, er, trass alt,  ei opnare haldning på fleire område, ikkje minst i slikt som har med tru og livssyn å gjere. Ein har lagt bak seg mange bindingar og mykje kunnskap, men òg mange fordomar. Når vi veit at opne rom ikkje forblir tome i det lange løp, blir det spennande å sjå kva som kjem til å fylle dei.

 

 

 

 

officium: fredag, 32. vike i det allmenne året, dan 10, 1-20 (matutin)

«Ver ikkje redd, Daniel. For frå den fyrste dagen du sette deg føre å vinna forstand og audmjuka  deg for Gud, er orda dine blitt høyrde»

Den viktigaste av alle avgjerder: Å vinna forstand og audmjuke seg for Gud. Ofte undrar vi oss over motgang, over vanskar med å tru, med  å be. Få ting sit lenger inne hos menneske enn å bøye seg for Gud, ikkje for å bli knuga ned, men for å opne seg og bli mottakande.

Det er det som skal til.

 

officium: torsdag, 33. vike i året, dan 9,1-4; 18-27 (matutin)

«Då du byrja å be, gjekk det ut eit ord, og eg er komen for å fortelja deg det, fordi du er elska av Gud» .

Erkeengelen kjem til Daniel som er i bot og bøn for folket sitt og den heilage byen, Jerusalem. Bøna utløyser handling i himlen. Gud talar og grip inn. Englane er hans bodberar og tenarar.

Alt dette hender i den usynlege verda. Bøna når inn dit og rører ved himmelske krefter. Det hender noko når du bed for alvor. Himlen rører ved oss, når vi vågar å røre ved den.