officium: laurdag, 30. vike i det allmenne året, visdomen 11,20b – 12,19 (matutin)

«For kven kan seia: Kva er det du har gjort? Eller kven kan setja seg mot din dom?» (12,12)

Det er blitt uendeleg framandt for oss å bøye oss for Gud i tagnad. Den truande kan også utfordre Gud, klage til Gud, ja, klage på Gud – slik Guds tenar Job gjorde det, og fekk vite at han hadde «tala rett» om Gud. Men denne konfrontasjonen førutset ei djup tru. 

«Alt kjøt er som graset», seier Skrifta (Jes 40, 6). Berre Gud er Gud.  Vi treng å seie det høgt til oss sjølve  kvar dag. Til det sakte går opp for oss…

 

Reklame

officium: fredag, 30. vike i det allmenne året, visdomen 8 (matutin)

«Skam ikkje ut eit menneske som vender om frå synd. Kom i hug at vi alle er skuldige» (v 6)

Den som vender om, treng berre støtte og oppmuntring. Han eller ho har gripe djupt inn i sitte eige liv, har blotta sine sår, stilt seg open for Gud og menneske. Det kostar. Det står respekt av det.

Last ikkje bror eller syster di då, men gå audmjukt vidare på den gode vegen. Sjå kor veik du sjølv er og skjøn at du sjølv treng Guds nåde meir enn nokon gong. 

I det katolske skriftemålsritualet skal presten, etter gamalt, seie til slutt, til den skriftande: -Be også for meg, ein syndar!

officium: onsdag, 30. vike i det allmenne året, visdomen 6 (matutin)

«For [Visdomen]  går sjølv i kring og søkjer dei som er han verd…og i alle deira tankar  kjem han dei i møte» (v 17)

Den vise søkjer Visdomen – men Visdomen søkjer òg den vise. Dei høyrer saman. Visdomen er i Bibelen framstilt med personlege eigenskapar, noko som peikar fram mot Kristus, Ordet som vart kjøt; han er den inkarnerte Visdomen. 

Det vise livet er ein relasjon, eit samliv med Visdomen. Ein relasjon er open, tillitsfull, parat til å ta i mot den andre. Denne innstillinga – denne måten å leve på – gjer at det som er sant, vakkert og godt opnar seg for deg der du går fram. Sanninga kjem deg i forkjøpet, ho ventar på deg, ho finn deg. 

Visdom og innsikt er ikkje noko du pressar fram. Det melder seg for den som lever i den kontemplative merksemda og forventinga.

officium: tysdag, 30. vike i det allmenne året, visdomen 3 (matutin)

«På den tida Gud vitjar dei, skal dei skina, og dei skal fara fram som gneistar i strå» (v  8)

Den rettferdige, den som fylgjer visdomen, kan bli hundsa og herja med. Men vona om udøyelgdom held han oppe. Han ser livet sitt i eit størrre perspektiv.  

Heilt uventa for andre blir slike menneske brått vegvisarar og vegrydjarar for sanning, visdom og rettferd i samfunnet. Då får orda og bodskapen deira gjennomslagskraft og logar opp, som eld i turt gras. Fordi Gud vitjar dei. 

Vi merkar det når dei tek ordet.

 

officium: måndag, 30. vike i det allmenne året, visdomens bok 1,16- 2,24

I dag vil eg  leggje ut ein større del av  tekstavsnittet (omsett til nynorsk frå utgåva til Bibelselskapet av dei   s.k. devterokanoniske bøkene i GT)…

«Dei gudlause kallar døden  til seg med hender og munn; dei held han for ein ven og blir borttærde av lengsle og dei har inngått ei pakt med han, for dei fortener å tilhøyra han. Dei seier til seg sjølve, fordi dei ikkje tenkjer rett: «Kort og sorgfylt er livet; der finst ingen lækjedom når menneskelivet endar, og ein kjenner ingen som har vendt tilbake frå Hades (dødsriket). Ved eit tilfelle kom vi til verda, og sidan blir vi som vi aldri hadde vore til; for andepustet i vår nase er ein røyk og tanken ein gneiste som er skapt ved vårt hjarteslag. Når han sloknar, blir kroppen til oske og ånda blir borte som tynn luft.  Namnet vårt blir gløymt med tida og ingen kjem i hug våre gjerningar; livet vårt fær forbi som spora av ei sky og spreiest slik skodda blir fordriven av sola og søkk ned, tyngd av solheten.

For vår levetid er ein skugge som fær forbi og vår død kan ikkje kallast tilbake, han er fastsett og ingen vender tilbake frå døden.  Så kom då; lat oss nyta dei godane som finst og lat oss bruka dei flittig som i ungdomsåra. Lat oss fylla oss med kosteleg vin og med salvar og ikkje lata nokon vårblome gå oss forbi…Ingen av oss må halda seg borte frå sus og dus. Overalt vil vi etterlata oss teikn på kor lystige vi er. For dette er det einaste vi har, dette er vår lut i livet » (1,16 – 2, 9).

—

Bortsett frå den litt høgtidlege, litterære forma kunne denne teksten vore henta frå ei framstelling av eit moderne livssyn. Ein slags seriøs og fornuftig hedonisme (lyst-filosofi). Visdomsboka tek denne mentaliteten på kornet. Ofte er hedonismen kombinert med ein nihilistisk og kynisk dødslengt. Spranget frå utagerande livsnyting til desperasjon og livsforakt kan vere kort,

Alternativet er den bodskapen vi finn i dei bibelske visdomsskriftene – og i allmen-menneskeleg tenkjing som også ser dygdene som den sanne livsvisdomen. For den truande kan det seiast kort: «Age for Gud [gudsfrykt] er opphavet til visdom» (Sal 111,10)

nota bene: Ein ny populisme

fyrst publisert som kronikk i Aftenposten (kultur), sundag 25/10  -10…

«Grådighet, i mangel av et bedre ord, er bra. Grådighet er riktig. Grådighet fungerer. Grådighet klargjør, skjærer gjennom, og fanger essensen av den evolusjonære  ånd”. Superkapitalisten Gekko i “Wall Street”-serien  lanserer denne livsfilosfien – og får tilslutning frå unge finansheltar og beundrarar her til lands. Som Morten S uttaler til Dagbladet-Magasinet nyleg (18. Sept): -Grådighet er bra!

Dette miljøet – med eit episenter i kule uteplassar som Bar Tjuvholmen som har 1-2000 gjester på ein god sommardag og serverer 10000 flasker kvitvin i løpet av eit par sommarmånader – er kanskje ikkje det mest folkelege ein kan forestille  seg. Men det er grunn til å tenkje seg om. Her er det folk som jobbar seg opp frå folk-flest- laga i samfunnet; slett ikkje berre fiffar og rikmanssøner.  Det er truleg ein  korrespondanse mellom desse outrerte spekulantane og levefolka og haldningar som har fått innpass  mellom vanlege nordmenn. Vi er ikkje lenger så flaue som før for å vise frekk egoisme.

Samtidig er vi stadig meir opptekne av å sikre oss mot at andre skal ta til seg av våre rikdomar og vår velstand. Der den eldre  generasjonen tidlegare stod for nøgdsemd, livsvisdom og idealisme; er det no dei utilsløra eigeninteressene som florerer. Dette kjem tydeleg fram på det politiske planet, der parti som apellerer til ego-populismen, har  framgang, og parti som i ulike leirar har stått for andre verdiar, veks ved å ta etter.  Tilsvarande ser vi at meir idealistiske parti kjempar med å overleve. Kristeleg Folkepartis veg mot stupet er eit kroneksempel på dette. Idealisme blir sett på som dumt, og til og med på venstresida  tek ein til å gje etter for retorikken om det overdrivne “godhetsregimet”.  -Vi må ikkje overlate til høgresida å ta dei tøffe grepa, høyrer vi stadig oftare.

Vel å merke dei tøffe grepa som sikrar at vi får ha vårt i fred. Sterke føringar i miljøpolitikken eller for internasjonal sosial rettferd  er ikkje fullt så populært. Er rett og slett ikkje populistisk.

Som positivt omgrep for folkeleg engasjement, kom populisme-omgrepet  i bruk utover 70-talet.  EEC (EU)-kamp, fredsrørsle og ein ny økonomisk orden til beste for jordas fattige kunne mobilisere. Motstanden mot EEC hadde også innslag av sjølvsikring i seg, men hadde eit anna fokus enn den moderne egoismen; det handla meir om å oppretthalde  ein levemåte knytt til ivaretaking av lokalsamfunna og ein meir puritansk kultur. I mellomtida er desse ideala oppetne innanfrå. Det blir stadig hevda at sinnelagsetikk og livsstilpolitikk ikkje duger for å takle dei store sosiale og økologiske utfordringane, det er sterkare politisk styring som må til. Ja, men politikarane er for det fyrste avhengige av signal nedanfrå og ser etter kva slags oppslutning dei kan rekne med på valdagen. For det andre vil det vere vanskeleg å gjennomføre ein politikk som ingen har vent seg til å ta konsekvensane av i det daglege livet. Politisk endring er både meir truverdig og realistisk der nokon vågar å vise veg i sin eigen praksis. Eg meiner det er uheldig og usunt å isolere det politiske frå det etiske og moralske, og det er det som skjer når individet og dei mindre fellesskapane berre skal vere passive brikker i dei politiske prosessane. Eit samfunn som ikkje lenger har moralske forventingar til borgarane, er ikkje noko verkeleg samfunn. Vi må igjen våge å seie at politikk og dygd høyrer saman; ja, den fundamentale politiske dygda er viljen til å fremje det felles gode. Det kyniske synet på mennesket som grunnleggjande egoistisk og det menneskelege samfunnet som ein potensiell “alles kamp mot alle”, fremjar ei asosial utvikling og opnar for ei autoritær forståing av staten og styremakta. Vi må velje mellom Hobbes’ Leviatan og brorskapstanken.

Problemet med sinnelagsetikken og godleiksregimet på den politiske venstresida er ikkje, som mange vil hevde, at det er for idealistisk og elitistisk. Tvert om er problemet nettopp undervurderinga av den personlege praksisen og integriteten. Å apellere til det gode, legg føringar også på det personlege planet. Å kritisere eit samfunn som ein over lang tid har tilpassa seg, gjer dei politiske programpostane til tomme parolar. Korkje venstresida eller samfunnet elles har for mange moralistar; tvert om er det for få, i tydinga menneske som har ein bodskap om meininga med samfunnet, om kva slags endringar som er nødvendige, og som sjølve kjenner seg forplikta av sin eigen bodskap.

Heldigvis er det etterkvart fleire, særleg unge menneske, som etterlyser til dømes miljøpolitiske vedtak med tydelege fylgjer for   deira eiga livsform. Dette røpar ein annan mentalitet enn den gjengse “grådighetskulturen”. Rosenborgtrenaren Nils Arne Eggen stilte nyleg spørsmålet om kvar vi er komne når unge fotballstjerner startar karrieren med ei årsløn på femten millionar. Det materialistiske trykket både på dei sjølve og på samfunnet rundt dei blir sjølvsagt massivt. Det er all grunn til å spørje kva slags populisme som vert heia fram gjennom elite- og masseidretten i dag. 

Politisk fornying avheng no av ei fornying på det metapolitiske nivået, det nivået der sjølve den politiske overtydinga og det politiske etoset vert forma og gjennomtenkt. Dei politiske strukturane er reidskapar for demokratiet, men demokratiet førutset ein etisk vilje og refleksjon i folket, noko som igjen har med danninga av den menneskelege personen å gjere både som individ og fellesskapsvesen. Den offentlege skulen spelar sjølsagt ei stor rolle her, men også frie miljø og idealistiske rørsler i det sivile samfunnet. I eit pluralistisk samfunn som vårt vil fornyinga av ei etisk og altruistisk haldning avhenge meir av samspel og diskusjon mellom tradisjonar med ein tydeleg profil enn av vage statlege kommisjonar og vedtak. Dei grundtvigianske folkehøgskulane er eit godt døme på danningsinstitusjonar som, i alle fall i utgangspunktet, hadde eit breidt sikte og ein markert visjon av mennesket, samfunnet og kulturen. Her trengs det både vedlikehald av det opphavlege formålet og nyskapande initiativ etter same mønster.

 I fleire europeiske land ser vi at høgrepopulismen er i vekst og kjem til overflata. Som ei blanding av rettmessig frykt for aukande sosial ulikskap, ynskje om retur til ein einsarta nasjonal identitet og stigmatisering av innvandrarar frå andre kulturar, religionar og nasjonalitetar som undermåls inntrengjarar og snyltarar. Alliansen mellom dei ublu nyrike og glad-rike børsspekulantane og den aggressive sjåvinismen i den folkelege kulturen treng ei organisert motvekt. Snart.     

 

 

 

homiletica: 30. sundag i det allmenne året, st dominikus krk, luk 18,9-14

Kjære brør og systre!

Vi er vel kjende med forteljinga om fariseraen og tollaren i templet. Noko av problemet med kjende forteljingar er at vi blir så altfor fortrulege med dei; vi meistrar dei og brukar dei slik det passar oss. Brodden og utfordringa blir borte. Ingen vil vere den slemme farisearaen, alle vil vere den gode tollaren. Å vere audmjuk blir noko vi meistrar, noko vi er gode på, noko i er bedre enn andre på – og vi takkar Gud for at vi ikkje er farisearar, vi flaggar ikkje med vår fromhet, vi fastar ikkje i utide, vi gir slett ikkje tiende, vi gir oss ikkje ut for vere noko, vi er så visst ikkje superkristne, tvert om, vi er audmjuke og beskjedne.

Og visps – er vi ikkje audmjuke lenger, men skikkelege skrytepavar. Det er ikkje lett å vere audmjuk. Kanskje vi kan seie at det ikkje er noko vi ”er”, det er noko vi blir – når vi blir audmjuka, når det svir, når vi kjenner oss forsmådde. Å takle det, det er det vi treng å lære. Å tole å bli audmjuka, vil ikkje seie at vi skal la oss trakke på, heller ikkje at vi skal trakke på oss sjølve. Under sjølvforakten løyner det seg lett eit såra hovmod; vi ynskjer å vere ein annan enn den vi er. Ofte har vi opplevd at  andre menneske har trakka på oss og svike oss gjort at vi ikkje har noko respekt for oss sjølve. Å dyrke dette, fører lett til forbitring, forgifting og aggresjon.

Å vere audmjuk, er å tole å bli audmjuka utan å kjenne seg utsletta og verdlaus. Det er å kunne vere trygg nok til å ta i mot korreksjon frå andre. Det er å kunne vere trygg nok til å innrømme: -Eg treng Guds miskunn, Guds nåde, Guds tilgjeving, Guds drastiske hjelp og inngrep i livet mitt! Ja, også å kunne innrømme at eg treng hjelp frå andre; som ein har sagt: Det er vansklegare å ta i mot enn å gi.

Å vere audmjuk, er å våge å vere som eit barn, våge å vere redd, våge å trenge hjelp, våge å vere avhengig. Forteljinga om  farisearen er ikkje gitt oss for at vi skal spegle oss så vi kan sjå kor flinke vi er til å vere audmjuke. Eller endå verre: Til å unnskylde at vi lever eit dårleg liv, til å skryte av våre synder, eit lags farieisme med motsett forteikn, akk så vanleg no til dgas. Nei, vi kjem på rett plass når vi dristar oss til å gå inn i Guds hus, inn i Guds nærleik og seie: -Eg er ikkje verdig, men hjelp meg likevel! No legg eg heile livet mitt i di hand! Eg er ikkje verdig, men viss du elskar meg, så elsk meg no! Eg er ikkje verdig, men sei berre eit ord, så blir sjela mi lækt. Så blir livet mitt nytt. Så er det ikkje ute med meg.

Brør og systre; det er slik vi feirar messa: Vi erkjenner at vi er radikalt avhengige av Gud; i syndsvedkjenninga, i vårt kyrie eleison, Herre, forbarm deg; til og med i Gloria: Du som tar bort verdens synder, hør vår bønn: Du som sitter ved Faderens høyre hånd, mskunn deg over oss!. Og i evkaristien, i kanonbøna: Vi syndere, dine tjenere, som håper på fylden av din barmhjertighet… Eller før kommunionen:  Du Guds Lam, som tar bort  verdens synder; miskunne de over oss, gi oss din fred. Templet, Guds hus, messa – det er den staden vi kan be, audmjukt og dristig, fordi det er den plassen Gud har vist at han vil forsone seg med oss og kome oss i møte; templet var offerplassen, forsoningsplassen; i messa er alt fylt av Kristus, Forsonaren, han som ved sitt offer har gjort opp for alt, slik at ingen ting kan hindre oss i å stå for Gud!

Aller best  skjønar vi forteljinga om fariseraren og tollaren når vi går inn i skriftestolen. Der forstummar både skryt og unnskyldningar, i alle fall blir det lett gjennomskoda. Der må vi kalle ein spade for ein spade, der sprekk fasaden, der må vi seie: – Dette er eg. Gud, ver meg nådig! Og vi får høyre: Dine synder er tilgitt. Gå i fred. Gå rettferdigjort heim til huset dit.

Ja, det kostar kanskje aller mest å bli så audmjuke at vi brukar dei nådemidla Gud har gitt oss. Mange vil vere gode kristne, i alle fall like bra som andre, men har ikkje bruk for messa, for skriftemplet, for kyrkja. Det er litt sånn som når  seriefiguren Andy Cap og kona passerer kapellet på sundag morgon, og fru Cap spør om ikkje Andy vil ta ein tur innom. Men, -nei, svarar han; -der er det berre hyklarar. -Å, repliserer kona, -det er alltids plass for ein til.

 Ho hadde skjønt poenget!

I namnet åt Faderen og Sonen og Den heilage ande. Amen. 

officium: laurdag, 29. vike i det allmenne året, baruk 3,1-4,4 (matutin)

(baruks bok er også ein del av den katolske/ortodokse bibelen, ei av dei sk devterokanoniske skriftene i den protestantiske tradisjonen…)

» Dei som strevar etter pengar og gjer seg møye med det, deira gjerning er ikkje å finna» (3,18)

Nei, når tida er ute, er det ingen ting att av eit liv som berre dreiar seg om pengar og det du kan få for pengar. Samfunnet vårt er ekstremt oppteke av pengar, utan blygsel. Børsen har mangedobla omsetjinga si, finansgigantane sine fråskilde ektefeller har så det greier seg (understatement), for den mest vellukka børshelten dreiar det seg om «hårete tal».  Alt dette får vi vite berre ved å bla raskt gjennom dagens aviser. 

Ein dag, i Guds time, er alt dette berre støv og spor i sanden.

carpe diem: med sjumilssteg..

…har eg flytta meg frå Roma til Ålesund sinda måndag. I går ettermiddag og kveld deltok eg på den store mønstringa for trusopplæringa i Den norske Kyrkja, i den svære messehallen på Lillestrøm- fyst på eit underseminar og så på det store avsluttande fellesarrangementet, med  heile salen full. Etterpå var det rett til Gardermoen og siste fly til Vigra, innljosjert på gamle Havly (fiskarheimen) hotell (no: Atlantic-eitt-eller-anna), kort natts svevn og så henta til møte i Norder Sunnmøre prostilag sin studiedag i Volsdalen krk. 

Og jammen er det snø her  på Nordvestlandet! Surt i går kveld, men friskt i dag! Lauvet er endå på trea og bilane har sommardekk, så dette går nok over. No, om halvannan time, returnerer eg frå Vigra til Oslo/Gardermoen. 

Preikebroren manglar ikkje arbeid…

officium: onsdag, 29. vike i det allmenne året, ester 14, 1-19 (matutin)

(dei som ikkje har ei katolske bibelutgåve, finn dette avsnittet av Ester-boka i den norske  bibelutgåva med dei sk GT-lege «apokryfane», dei devterokanoniske bøkene, også utgjevne som eiga bok; begge deler på Bibelselskapet)

«Dei har svore å stoppe munnen på dei som lovar deg» (v 7)

Motstanden mot Gud er motstand mot at det vert tala om Gud. Du kan kanskje få lov å ha ei slags hemmeleg tru, ei uskadeleggjort og ufårleggjort tru, men du må teie om det, du må ikkje gjere trua di gjeldande. 

Kyrkja, Guds-folket, talar om Gud også ved si lovprising og si gudsteneste. Gudsteneste er open og offentleg tale om Gud. Alt vi seier om Gud, skal berast av lovsong, skal ha jubeltonen i seg.  Sjølv i fortviling og under motstand er  vi på offensiven. 

 

officium: tysdag, 29. vike i det allmenne året, ester 4,1-17 (matutin)

«Dei fasta og gret og jamra, og mange sov på sekkestrie og oske»  (v 3)

Slik var reaksjonen då eksil-jødane i Persia fekk høyre  planane om at dei skulle utryddast. Sorg og fortviling fekk fysiske, kroppslege uttrykk. Faste, sekk og oske – i den bibelske tradisjonen er dette teikn på bot og sorg. Det er ein måte å be på, med heile seg.

Så heilt motsett den tankegangen vi er fortrulege med. Bøn som berre noko «indre». Ein av kyrkjefedrene (Isak av Ninive) seier at all ekte bøn syner seg i kroppsbruken. Fordi mennesket er både kropp og sjel. Kroppen er på sett og vis meir oppriktig enn sjela; kroppen er ærleg. Kroppen seier kva du eigentleg meiner og har på hjarta.

Faste, sekk og oske – med alt du er,  seier du:  -Herre, hjelp meg, høyr meg; no er det alvor!

officium: st lukas, evangelist, Apgj 9,27-31; 11,19-26 (matutin)

«Då dei kom til Antiokia, forkynte dei evangeliet om Herren Jesus for dei gresktalande òg» (11,20)

 Ordet og trua spreidde seg utover Israels grenser; fyrst til greskatalande jødar i diaspora, så til dei andre folkeslaga. Kyrkja tok til å vekse utover i den antikke verda, som elv som går over sine breidder, som fløande sjø. Antiokia blei ein av dei fyrste basane for kyrkja utanom Jerusalem. Ein metropol, ein internasjonal by. 

 Den universelle, katolske kyrkja stig fram.

carpe diem: exit urbe

Straks går bussen til flyplassen… Fine dagar her i Byen, med stor B. No drar eg tilbake til  til utkantane av verda. Roma er bra, men det skal bli endå betre med skarpare luft mot kjakane.

Multikultural-isme

Fyrst publisert i spalten Signert, Klassekampen, laurdag 16/10-10…

Spørsmålet om kulturelt mangfald eller kulturell einskap har stigande aktualitet. Det syner seg i dei veksande populistiske rørslene og partia som stadig meir radikalt går til åtak på den multikulturelle samfunnsmodellen.

 

Dei innvandringskritiske populistane, som Sverigedemokratane, apellerer fyrst og fremst til behovet for tryggleik i eit samfunn som endrar seg, både økonomisk og kulturelt.  Kjensla av at både identitet og livsgrunnlag er truga, skaper frykt og aggresjon. Men også eit nytt sjølvmedvit som ytrar seg i organisering, politisk aktivisme og vilje til makt.  Indignasjonen rettar seg mot framande, men også mot kriminelle og andre utgrupper som kan oppfattast som snuskete snyltarar på godane til skikkeleg folk. Ein ynskjer seg eit  eintydig og oversikteleg samfunn nettopp fordi det verkar tryggare.

 

Dei multikulturelle ideala har hatt sin viktigaste base i dei kulturradikale miljøa på den politiske venstresida. For desse har innvandringa fyrst og fremst representert ei motvekt mot tradisjonelle verdiar. Noko av driven har vore å bryte opp den kristne einskapskulturen, særleg på dei familie- og seksualmoralske områda. Multikulturalismen har også mange aksjar i akademiske disiplinar som sosialantropologien og religionsvitskapen. Vitskapshistorisk er det mogeleg å sjå desse disiplinane som deler av ein større religions- og tradisjonskritisk trend. Innsikt om andre religionar og kulturar skal vere med å relativisere særleg den kristne dominansen i dei vestlege samfunna. Religion, sed og skikk blir forstått som interessante variablar og ikkje som forpliktande trusinnhald. Mangfald blir sett opp mot sanningsinnhald. Med mangfaldet som plogspiss ryddar ein veg for eit gjennomført sekulært alternativ til dei religiøse tradisjonane.

 

Denne dynamikken fører til ei ideologisering av multikulturalismen. I staden for mangfaldet som pragmatisk sameksistens kjem  viljen til sekulær styring og kontroll av dei religiøse livsformene. Når innvandrargruppene syner seg å vere truande menneske som ynkjer å praktisere si tru, kjenner multikulturalismen seg truga og ambivalensen melder seg. Høgrepopulismen og multikulturalismen kryssar kvarandre og omfamnar kvarandre både i mentaliteten og i den politiske agendaen. Den nederlandske superpopulisten Geert Wilders er – slik ein kommentar i The Economist (oktober 2010, s 40)  formulerer det:  ”…i mangel av eit betre uttrykk, ein radikal liberalar. Han forsvarer kvinnefrigjering og rettane for dei homofile. Han kjempar for å forsvare Vestens liberale fridomar; fienden er Islam (ikkje muslimar, seier han) som søkjer å øydeleggje dei med vald”.

 

Felles for multikulturalistane og deira motstandarar er illusjonen om eit eintydig nasjonalstatleg livssynsregime. For dei fyrste er det overvegande sekulært, for dei andre overvegande nasjonalt. Begge overser at det ikkje primært er innvandring og nytt nærvere av meir synleg religion som utfordrar einskapen. Dei skandinaviske – som dei andre vestlege – samfunna har lenge romma sterke livssynsmotsetningar og denne polariseringa utviklar seg stadig. Også i den overleverte norske kulturen aukar spenninga mellom markert kristen tru og ikkje-kristne eller nyateistiske posisjonar. Talen om ”norske verdiar” er ikkje lett å presisere utan at usemja melder seg.

 

Eit realistisk og funksjonerande liberalt samfunn kan vi ikkje få før vi innser dette og viser vilje til å møte kvarandre på likefot, og tek dei konfrontasjonane og den løpande meiningsbrytinga som det inneber. Då må vi unngå både ein statleg kontrollerande religionspolitikk og  førstellinga om at ein kan regulere og forme trus- og livssynsprofilen i landet med innvandringspolitiske tiltak.

Når det gjeld den den samfunnsmessige tryggleiken som mange saknar, må vi flytte fokuset frå etnisitet og kultur til oppretthaldinga  av  sosial og materiell rettferd, med aktiv sikring av arbeid og velferdsordningar for alle. Korkje ideologisk multikultural-isme eller nynasjonalistiske utopiar kan hjelpe oss. Berre viljen til å leve i eit verkeleg kulturelt mangfald.

 

Både den progressive 1968-varianten  og den kulturtrauste 1958- varianten av det norske samfunnet er historie.

 

 

 

 

 

 

officium: laurdag, 28. vike i det allmenne året, mal 3,1-24 (matutin)

«Hjå han vart det skrive ei minnebok om dei som ottast Herren og ærar hans namn» (v 16)

 

Gud merkar seg dei som ottast han og ærar han. Det har noko å seie. Ofte er det det siste vi tenkje på. Vi skjønar at vi skal gjere godt, at nestekjærleik er viktig. Men å ottast Gud, forstår vi oss lite på. 

 

Vi har gjort Gud ufarleg, til ein pasient som lyt vere glad om han får ein visitt og litt merksemd i ny og né. Han er nesten uverkeleg.

 

Men han fylgjer med.

 

 

officium: fredag, 28. vike i det allmenne året, Malaki 1,1-14; 2,13-16 (matutin)

«Frå lengst i aust til lngst i vest er mitt namn stort mellom folkeslaga. Alle stader brenner dei reine offer som dei ber fram for meg, for mitt namn er stort mellom folkeslaga, seier Herren, Allhærs Gud» (1,11)

 

Kyrkja har høyrt dette Malaki-ordet som ein profeti om messa, om evkaristien. Den universelle gudstenesta som  blir feira i det templet som er Kristi kropp, i kyrkja. 

 

Denne gudstenesta er eit offer; det er den stadig ihukominga i nattverdfeiringa av Jesu eige offer, fordi han sa: «Gjer dette til minne om meg».  Vi innesluttar alt i hans offer; brødet, vinen, skaparverket, pengane og resursane våre, sorger og gleder – og overgjev det til Faderen, ved Kristus, i Anden. Lovsongen tonar  og  røykjelsen stig opp. som hylling og som bøn. 

 

Slik faldar Guds namn seg ut som ei fane over verda.

officium: torsdag,28. vike i det allmenne året, Sak 8,1-17; 20-23 (matutin)

«Kom, lat, oss gå og be Herren om nåde, lat oss søkja Herren, Allhærs Gud! Eg vil òg gå med!» (v 21)

Slik profeterer Sakarja at folk i framtida skal kome til Jerusalem, i flokk og fylgje. Det er slik det skjer når vekkjngar går over folk og land. Ei bylgje reiser seg, menneske bryt opp, noko nytt bryt fram. Det angår alle, det uroar og ruskar opp, det skaper ny von. 

Det største som kan skje, er når ei slik heilag uro syner seg mellom menneske.  Det som er uviktig eller mindre viktig, må vike.  Guds nærvere og Guds nåde vinn over oss. Vi lar alt anna fare. Distraksjonane, surrogata  og tomleikens tid er forbi. Vi går med! Vi òg.

carpe diem: In civitate æterna

I den ævelege stad, som er  Roma, som kjent. Kom hit torsdag middag og returnerer måndag middag. Fyrst og fremst er eg her for å konsultere vegleiaren min på Newman-studiane, fr Paul Murray o.p. Og eg bur på mitt «gamle» kloster-universitet, Angelicum, på ei høgde  midt i sentrum. Cella er på ein annan kant denne gongen, med utsikt rett mot Victor Emmanuel-monumentet (blæh!) og St Peter -kuppelen ruvande opp i det fjerne. Ikkje dumt! 🙂

Eg har også eit par andre oppdrag, m a deltaking på messa for St Olavs omvending, ved «det norske» Olavs-altaret i San Carlo al Corso-kyrkja, så eg får reiseutlegga dekte; bra for slunkne klosterkasser i tiggarmunkverda. 

Fint å vere her igjen, særleg når du kan lure deg inn i dei stille smågatene. Hovudgatene er ille bråkete; masse bilar og enda meir vespaer med  klampen i bånn og full gass  gjennom ljoskryss og over piazzaer, særleg i rushtida , som synest åvere heile døgnet). Skjønt då eg stod opp for den fyrste tidebøna i otta, var det merkeleg stille nede på Piazza Venezia... Berre nokre grå bymåsar flaksa rundt og gav ljod frå seg.

officium: onsdag, 28. vike i det allmenne året, sak 3,1 – 4,14 (matutin)

«Kven er vel du, du mektige fjell? Framfor Serubabel skal det verta ei slette» (4,7)

Gud vil gjenreise folket sitt  etter krig, eksil og undetrykkjing. Det har alle odds i mot seg. Motkreftene er sterke. Øvstepresten Serubabel, ein viktig leiar i folket, skal ikkje la seg skræme. Fjellet av motstand skal bli jamna til framkommeleg slette. 

Stundom reiser livet seg framfor oss, stengjande og umogeleg. Du merkar ikkje alltid at fjellet blir borte. Men ein dag ser du at du er komen lenger. At vegar opna seg.

 

officium: tysdag, 28. vike i det allmenne året, sakarja 1,1- 2,4 (matutin)

«Men dei høyrde ikkje og vørde meg ikkje» (1,4)

Gud talar; i skaparverket, i samvitet, i den heilage Skriftene, gjennom Kyrkja. Dei fleste menneska i eit land som Noreg tek lite notis av det. Dei avviser at det er ein Gud som openberrar seg for oss; det er berre menneskeord, vil nok det store fleirtalet svare, om du spurde dei. Å lytte etter Ordet frå Gud, er noko ein er ferdig med. Det er noko definitivt over denne innstillinga; ein har gjort eit val. Dagane går. Livet går.

Å overhøyre Gud med fullt overlegg.  I dag burde vi meditere over kva det inneber.