officium: onsdag, den stille vika, hebr 12, 14-29 (matutin)

«De er komne…til Jesus, mellommannen for ei ny pakt og til reinsingsblodet som talar sterkare enn Abels blod» (v 24)

Dette verset er sjølve senteret i eit avsnitt som handlar om den kristne gudstenesta. Som er et reelt møte med Gud, i hans velde og hans nåde. Heile den guddomlege verda er tilstades der liturgien vert feira. I liturgine kjem vi også «til dei mange tusen englar, til samlinga av dei fyrstefødde… til åndene åt dei rettferdige som har nått fullendinga.

Men hjartet i messa er offeret; reinsingsblodet som talar sterkare enn det blodet som klagar oss  fordi vi har forbrote oss mot nesten vår.  Som Peter Dass seier nettopp i ein nattverdssalme der han også syng om blodet av den uskuldige Abel:

Men Jesu blod et rop utgav/på meget bedre måde// Det ene skrek om hevn og grav/ det annet skrek om nåde.

Messa – det er å la Jesus blod «skrike om nåde» for oss og for dei vi bed for.

Reklame

officium: tysdag, den stille vika, hebr 12,1-13 (matutin)

«Lat oss leggja av alt som tyngjer, og synda som har så let for å hanga ved oss» (v 1)

Motivet er henta frå den antikke friidretten; sprintaren må kvitte seg med unødig vekt og bører så han kan løpe lett og kome i mål.

Vi slit med mykje tungt i livsløpet og trusløpet vårt. Suter, distraksjonar, vonde minne, synder… Det krev mot for å kvitte seg med det. Vi må sleppe taket. Men det er mogeleg. Sutene og problema kan vi kaste på Gud i bøna. Heller ikkje syndene  treng vi å dragse på. Alt kan tilgjevast og leggjast bak.

Om vi vågar.

officium: fredag, 5. vike i faste, hebr 7,11-28 (matutin)

«Alt dette vert endå klårare når det stig fram ein annan prest, ein som er lik Melkisedek» (v 15)

Jesus er prest, konge og profet. Men han er prest på ein annan måte ein dei gamaltestamentlege prestane. Han er ikkje av Arons «orden», men av Melkisedeks. Han ber ikkje fram dyreoffer gong etter gong i ein jordisk heilagdom. Han ber fram seg sjølv, på Golgata og i det himmleske templet. Mange polemiserer mot at den nye pakta, kyrkja, skulle ha eit eigentleg presteembete -fordi ein tenkjer offerpresten som identisk med det levittiske og aronittiske prestedømet.

Prestenenesta i kyrkja er ikkje ei offerteneste som den gamaltestamentleg – og likevel er det ei offerteneste. Fordi presten representerer Kristus. I den heilage messa stig vi inn i Jesu Kristi evige presteteneste i himlen, i hans store forbøn for alle menneske.

officium: onsdag, 5. vike i faste, hebr 6,9-20 (matutin)

«Denne vona er eit trygt og fast anker for sjela. Det når innom forhenget i heilagdomen» (v 19)

Hebrearbrevet ser den jordiske røyndomen  i ljos av den himmelske, tida i ljos av æva.  Det er bibelsk – og også noko som ikkje minst den greske filosofien hadde innsikt i. Den åndelege, usynlege verda ber den synlege. Jesu Kristi offer er verkeleg fordi han døydde verkeleg, på jorda, i tida, men endå meir fordi han gjekk inn i det himmelske templet «og opna vegen for oss».

Alt i tida og livet vårt skifter, vaklar, endrar seg. Men ved trua har det ein basis i det evige. Ein grunnvoll som held: Jesu frelseverk som ikkje går ut på dato. Bylgjene går høgt, men ankeret held.

nota bene: Danningskrise

..om danningskrisa på universitetsnivået. Fyrst publisert i Signert-spalten i Klassekampen, laurdag 20. mars…

Det multikulturelle samfunnet medfører mange utfordringar. Særleg  dersom ein skjønar at det er ein realitet og ikkje berre ein idé i hovudet til multikulturalistane. Det multikulturelle dreiar seg ikkje lenger om eit slags triveleg folkloristisk mangfald, men om reelle ulikskapar i livssyn og levemåte, om motsetningar og brytningar.

Denne pluralismen påverkar synet på danning og opplæring, ikkje berre i grunnskule og vidaregåande skular, men også på universitets- og høgskulenivået. Den akademiske kulturen er sjølvsagt meir innstilt på mangfald og meiningsbryting som ein del av danninga enn det som vil vere tilfelle i skuleverket. Likevel er universitetet ein instutisjon som har blitt utforma i nøye samspel med den nasjonale kulturen elles. Det har også knytt den akademiske utdanninga nært til byggjinga av nasjonen både intellektuelt og praktisk. Etos og målsetjing i universitetet har vore i samklang med dei nasjonale fellesverdiane.

Etterkvart har det fleirkulturelle oppbrotet nått også den høgre utdanninga. Vi merkar det på spenningar og motsetningar som ikkje er reint faglege og akademi-interne, men stadig meir ideologisk informerte. Konfrontasjonen mellom den nye naturalismen og den meir tradisjonelle kultur- og miljøfokuseringa, slik Eias ”Hjernevask” har sett det i scene, er eit døme på akademisk tematikk med nervesystem innover i heile samfunnet.

Spørsmålet reiser seg altså meir radikalt: Kva er målet med den høgre utdanninga? Finns det berande og sterke idéar som gjer den enorme kompleksiteten eit moderne universitet må vere, til noko einskapleg? Finns det ein syntese som både studentar og lærarar er motiverte av? Tek den akademiske verksemda  sikte på å danne, ikkje berre utdanne? Då kjem filosofiske, etiske og jamvel religiøse grunnspørsmål på tapetet. Og dermed ulikskapane og spenningane i det faktiske samfunnet.

Uvissa om kva det akademiske danningsidealet skal vere i dag, meiner eg er ein medverkande årsak til ”industrialiseringa” av universitetes- og høgskulesystemet. Det var sikkert på sin plass med noko av den effektiviseringa som den noverande modellen legg opp til. Men inntrykket festar seg av eit system som meir og meir vektlegg det kvanitative og kvantifiserbare ved utdanninga; sjølve den akademiske produksjonen. Situasjonen er mykje den same i tilsvarande samfunn som det norske. Fleire stader oppstår det også difor alternativ til statsinstitusjonane. Det veks fram ein underskog av studieformer og studiemiljø som er meir og mindre uavhengige av det statlege akademia.  Den moderne informasjonsteknologen og globaliseringa endrar vilkår for å drive undervising og for å studere. Likeins den stadig sterkare dominansen av engelsk som det nye lingua franca også på dette området. Alt  i alt mogeleggjer dette studiar som er meir uavhengige av geografiske basar. Nye nettverk av lærarar og studentar oppstår; ein kan møtast, men det treng ikkje å vere knytt til dei administrative sentra, til den tradisjonelle campusen. I India og Kina blir no den høgre utdanninga bygd ut i ei takt og i eit omfang som får våre heimlege tilhøve til  verke bittesmå. Studentar vil i framtida vere noko ein konkurrerer om på ein internasjonal arena.

Dette kan bli ein utveg for miljø som vil prøve å møte danningskrisa i akademia. Det er ei krise som særleg råkar dei humanistiske faga. Det er gjennom humaniora dei dannande og integrerande kunnskapane er tydlegast tematiserte. Skal danning lukkast, må ein i det minste ha ei oppfatning om kva mennesket er. Ein kultur der dette er blitt utydeleg og omstridt, vil det difor vere vanskeleg å vedlikehalde eit fungerande danningsideal. Då ligg vegen dess meir open for å instrumentalisere mennesket, in casu studenten og læraren, som ein økonomisk nyttegjenstand slik samfunnskreftene  til ei kvar tid har bruk for det. Er det ikkje eit slikt unversitet vi er i ferd med å få?

Når bastionane fell, vil det skape opne rom for miljø og kulturar med stadig intakte danningsideal, med filosofiske og etiske tradisjonar ein kan stå saman om.  Dette gjeld ikkje minst dei store religionane og livssynsgruppene. Ofte har desse også vide internasjonale  forgreiningar som nettopp matchar globaliseringa og moderniseringa av utdanningsfeltet. Ein katolsk student kan studere på Voss, kommmunisere med sin rettleiar i Roma og møte medstudentar i San Francisco. Og heile tida vere innanfor ein felles danningshorisont.

Menneskeleg danning trengs og vil bane seg nye vegar. Hegemonia vaklar og David vil igjen vise seg sterkare enn Goliat. Fordi han har noko å tru på.

officium: tysdag, 5. vike i faste, hebr 3,1-19 (matutin)

«Sjå til, bør, at ikkje nokon av dykk har eit vondt, vantruande hjarta, så han fell frå den levande Gud» (v 12)

Fråfallet.  Det var den store ulukka for kyrkja i oldtida. Presset kunne vere stort; forfylgjingar og rettargang. Nokre greidde det og vart martyrar og vedkjennarar. Andre held ikkje ut.

Eg trur Gud forstår dei som fornektar under umenneskeleg press og tortur.  Den åndelege fåren er kanskje større der våre eigne synder og vår feigskap langsamt et opp det frimodet som skal bere trua vår.

Å ha vore ein kristen – og ikkje lenger vere det. Ein apostat. Kva kan vere tyngre? Berre når vi lever med eit ope hjarte for Gud, i hans ljos, kan vi verje oss mot det.

officium: måndag, 5. vike i faste, hebrearbrevet 2,5-18 (matutin)

«For det er ikkje englar han tek seg av, men Abrahams ætt tek han seg av» (v16)

Heile evangeliet ligg i desse orda. Englane – reine ånder, opphøgde og vedunderlege skapningar, Guds tenarar og sendebod. Og likevel: Mennesket står Gud nærare; skapt i hans bilete, elska så høgt at han sjølv blir ein av oss, så høgt at han går heilt ned i djupet av vårt fall. For å lyfte oss opp til seg. Ja, i Sonen, vår bror, er mennesket sett ved Faderens høgre hand, over englar, kjerubar og serafar.

Mennesket treng kjærleik. Og får det. Guds eigen. Han tek seg av meg.

homiletica: 4. sund i faste, 14/3-10; St Paul krk, Bergen, Luk 15,1-3; 11-32

Preike frå sist sundag; ved utsendingsmessa etter evangeliseringsdagane i St Paul katolske sokn, Bergen…

Kjære brør og systre!

Evangeliseringsdagane her  St Paul blir avslutta med den vakraste forteljinga i Det nye testamentet, kanskje den vakraste forteljinga  Bibelen, ja i heile verda. Forteljinga om den bortkomne sonen, forteljinga om Gud, Faderen som tok i mot sonen med opne armar då han vende tilbake til heimen sin, til faderhuset.

Det er forteljinga om eit menneske som drog bort, som lenge blei borte, som snudde ryggen til heimen sin. Men det er og forteljinga om faren som aldri gav opp vona, det er forteljinga om ein far som ventar! Om ein Gud som ventar! Som aldri gir opp!

Kjære bror og syster! Evangeliet er dette: Gud er ein Gud som ventar. Ventar på oss! Det er difor vi har evangeliseringsdagar; for å minne oss alle om at Gud ventar på å ta i mot oss på nytt  – for mange har kanskje kome bort frå Gud, sjøl om alt ser bra ut på overflata. Det er synder vi ber på som vi aldri har fått skrifta, det er forventingar i jobb og på heimebane som gjer at vi ikkje lenger får plass for at  eitt er naudsynt, for Gud (Luk 10,42). Det kan også vere mange som gradvis har slutta å gå til messe, har slutta å praktisere, dei blei berre borte… Gud ventar på dei! Han har ikkje resignert, han har ikkje gitt opp, han har ikkje stroke deg av protokollane!

Gud ventar også på alle dei i denne byen, i dette samfunnet som har vendt ryggen til Gud og kristendomen. På mange måtar har heile vår kultur lenge prøvd å legge kristendomen bak seg. Vår kultur har så seie vakse opp i Guds hus, med eit kristent syn på livet, på mennesket, på døden, på rett og galt, på sed og skikk, nedfelt i lovene, uttrykt i litteraturen, i kunsten, i heile historia. Vi har tatt det for gitt – og mange vil gjerne behalde det, men utan å ta i mot det frå Gud, utan å ta med det som krasjar med andre ideal.

Endå er det sterke innslag av kristen arv i kulturen og i samfunnet vårt. Men ein dag er det kanskje slutt. Som det står om den bortkomne sonen: Då han hadde sett alt over styr – heile arven sin – var det uår og svolt i landet og han tok til å lida naud. Han, som hadde vore ein fri mann, måtte ta seg slavearbeid og til sist sat han på dynga og åt skolmane, av grisematen. Han var ved vegs ende.

Då, står det, Då kom han til seg sjølv…og sa: Eg vil ta i veg og gå heim til far min og seia: ’Far, eg har synda mot himmelen og for deg. Eg er ikkje lenger verdig til å kallast son din lenger. Men la meg få vera som ein av leigekarane dine!

Han gav seg i veg – og faren kom løpande i mot han med opne armar. For han var ein far som venta! Han omfamna han, gav han nye klær, gav han ring på fingeren, slakta gjøkalven og heldt fest; evkaristisk fest, ein gledens liturgi; for denne son min var død og har vorte levande, han var bortkomen og er attfunnen! Han var som død – no hadde han fått livet igjen, eit nytt liv!

Brør og systre! Eg skulle ynskje at St Paul kyrkjelyd blei ein plass der det strålar ut: Gud ventar på menneske! Gå ut til alle du møter og sei: -Du er på veg bort, men Gud ventar at du skal snu om. Og til dei som tek til  å forstå at mennesket høyrer til hos Gud og som kjenner at dei gjerne skulle ha vendt tilbake, menneske som tek til  ”å gå seg sjølve”, ”å kome  til seg sjølve”– sei: Det nyttar, det er ikkje for seint! Gud ventar! Skriftemålet ventar på deg, kanskje dåpen om du ikkje er døypt, evakaristien ventar på deg, fellesskapen ventar på deg, brør og systre venar på deg! Ikkje berre gjøkalven er slakta, men Påskelammet, Jesus Kristus, Agnus Dei, qui tollis peccata mundi; Guds lam, han som tar bort verdens synder! Han har satsa alt for at du skal kome tilbake!

Uansett kven vi er: Om det er blitt ein avstand mellom oss og Gud, av kulde, av fortvilling, av likesæle, av synder, av masse greier som har tatt Guds plass i livet vårt:  Lat oss seie: No vil eg reise meg, no vil eg kome til meg sjølv, no vil eg ta i veg, no vil eg gå til skrifte, no vil eg starte på nytt! Det nyttar.

For Gud er der. Han er klar. Han bere ventar på at det skal skje. Som vi song i går – og måtte det klinge ut i heile Bergen by:

Treng i Guds arme inn og fatt din Jesu hjerte/det koste i dit sinn/hva det vil for smerte!

I namnet åt Faderen og Sonen og Den Heilage Ande. Amen.

officium: tysdag, 4. vike i faste, 3 mos 19,1-18; 31-37 (matutin)

«Når du haustar inn grøda i landet, skal du ikkje skjera kornet heilt ut til åkerkanten, og dei aksa som ligg att, skal du ikkje plukka opp» (v 9)

Kvifor? Fordi «dei skal du la vera att til dei fattige og innflyttarane» (v 10). Fordi grøda og næringa og alt som er, tilhøyrer alle. Tilhøyrer Gud. Den «private eigedomsretten» er berre ein forvaltingsrett. Det er ikkje ditt. Du skal syrgje for dine eigne, men óg sjå til  til alles beste.

Det sosiale medvitet fylgjer Guds folk heilt frå starten. Gud vaker over alle, særleg over den fattige og framande og skjerpar orda sine med å seie: «Eg er Herren, dykkar Gud» .  Gud legg seg sjølv i mellom; den som krenkjer den fattige, krenkjer Gud.

officium: måndag, 4. vike i faste, 3 mosebok 16,2-28 (matutin)

«Den dagen skal det gjerast soning for dykk, og de skal reinsast for alle syndene dykkar, så de vert reine for Herren» (v 30)

Jom Kippur; den store soningsdagen.  Når Aron går inn i det høgheilage med soningsblodet. Uhyre alvorleg er folkets trong for soning og reinsing. Alt toppar seg denne dagen. Summen av alle ofringane. For summen av alle syndene, all synda. Uendeleg framandt har dette blitt for oss som lever i dag. Synd – det er berre sjarmerande menneskeleg veikskap. Gud er vel ikkje så humørsjuk at han ikkje toler det? Reineik? Haha!…

Den dagen vi møter han, vil vi skjøne det.

officium: laurdag, 3. vike i faste, 2 mos 40,16b-38 (matutin)

«Så sveipte skya seg om møteteltet, og Herrens herlegdom fylte heilagdomen»

Guds nærvere i Israel var ikkje ein formalitet, det var meir enn reglar for livsførsel og gudstenestefeiring. Den Overveldande var sjølv nær i sitt uforklarlege og utilgjengelege mysterium. Guds sky. Guds mørkre. Guds ljos. Mørk om dagen, lysande «som eld for augo på israelittane» om natta.  Gud er med, men han er ikkje ein gjenstand. Han kan vere med i det konkrete – i paktstavlene, i paktskista, inkarnert i Kristus, i ikonane, i sakramenta… Men han er «semper major», alltid større.

Ein Gud som du kan møte på den mystiske vegen, i det «mørke ljoset», i det «ljose mørkret».  Ein Gud som sveiper seg om deg.

officium: fredag, 3. vike i faste, 2 mos 35,30-36,1; 37,1-9 (matutin)

«Han kledde henne med reint gull..» (37,2)

Pakta er inngått, tabernaklet skal lagast, paktskista med steintavlene skal setjast inn, ljosestakane skal på plass, kjerubane likeeins – og alt strålar av gull. Ein talent – 34 kg – reint gull berre til stakane og dei heilage reidskapane!

Vår snusfornuftige moral reagerer; gudsdyrking skal ikkje koste noko, skal ikkje vere påkosta. Liturgien skal vere kjip. Gud er Gud, han treng ikkje noko.

Er du så sikker på det? Han elskar og vil bli elska. «Tre kongar kom frå Austerland/ Gull, røykjels», myrra gav dei han. Halleluja, halleluja!»

officium: torsdag, 3. vike i faste, 2 mos 34,10-28 (matutin)

«For Herren heiter Den Strenge…» (v 14)

Er det noko vi ikkje likar å høyre og ikkje vågar å snakke om, så er det at Gud er streng. På sett og vis handlar heile tilhøvet til tru og religion i vårt samfun om  dette at Gud er framstilt for strengt og at folk er blitt for strengt oppdregne. Medan vi elles i samfunnet er opptekne av kvailitetssikring og standardar, skal Gud og religionen berre godta oss «slik vi er».

Å vere streng, er ikkje det same som å vere vond. Det er å oppretthalde målestokkane og verdiskalaen. Det er å ikkje gje etter for press og manipulering, berre for å oppnå gunst.

Det er på høg tid å forstå at Gud ikkje er ein plastfigur som kan bøyast og tøyast. Han er den han er. Den som ER.

carpe diem: Bergen, St Paul. Evangeliseringsvike

Til orientering er eg i Bergen (St Paul kyrkje) på ein ny runde av evangeliseringsaksjonen. Kom i går, møte og ein del førbuingar i går og i dag – og i morgon kveld opnar sjølve aksjonen. Bibelforedrag, preiker, forbøn, skriftemål – og stor utsendingshøgmesse sundag. Her i Bergen er eg innlosjert hos augustinarkorherrane (prestane som har ansvaret for soknet) i Parkvn 32 der dei har sin kommunitet. Sundag ettermiddag returenerer eg med toget til Oslo.

Meir ettervart…

officium: onsdag, 3. vike i faste, 2 mos 33,7-11,18-23; 34,5-9, 29-35 (matutin)

«Når så herlegdomen min fær framom, skal eg setja deg i bergskorta og halda handa mi over deg til dess eg har kome framom» (33,22)

Kor realistisk Israel såg på Guds velde og nærvere! I si utstråling, i sin herlegdom, kan han kome oss nær sjølv om hans djupaste vesen alltid vil vere løynt for oss. Og jamvel denne glansen må dempast, så vi kan tole det. Vi får sjå han «attantil» (v 23).

Å erfare Guds velde, er ein nåde, men òg ei bør, trur eg. Fordi det forpliktar så tungt. Fordi du skjønar alvoret med alt som er. Det merkjer deg. Slik det skada Jakobs hofteskål då han  stridde med engelen, med Gud. Difor treng vi ei bergskorte å stå i og at Gud held si hand over oss. Endå er eg ikkje klar til den endelege og fullstendige konfrontasjonen med Skaparen min.

Ein dag møter han meg. På open mark.  Andlet til andlet.

officium: tysdag, 3. vike i faste, 2 mos 32,1-20 (matutin)

«Dei sette seg ned og åt og drakk, og så stod dei opp og gav seg til å dansa» (v 6)

Dette er hedonismens «regula» til alle tider. Kristen tru, som Israels tru, kjenner sjølvsagt festen og gleda, dansen og utfaldinga. Men den truande veit at livet endå er heimsøkt av fiendtlege krefter, av forgjengelegdom og død. Ja, at jamvel skuggen av den evige døden heng over oss. In media vitae/morte summus («Midt i livet finnes vi/stedt i dødens våde»)  lyder mellomalderhymnen, dramatisk og realistisk. Den truande veit at han må vake, lyde, kjempe, halde ut. Vi kan ikkje drukne oss i det dennesidige. Ikkje berre la det suse.

Når festen er over, er arven oppøydd og huset i brann.

officium: måndag, 3. vike i faste, 2 mos 24,1-18 (matutin)

«Så gjekk dei opp på fjellet, Moses, Aron, Nadab og Abihu og sytti av dei eldste i Israel. Og dei såg Israels Gud» (v 9)

Sinai-pakta var ikkje berre lover og bod. Ho er omslutta av den usynlege verda.  Gud talar frå «den andre sida» og dreg folket sitt inn i ei røynsle av sitt velde. Dei tre heilage stig opp på fjellet, og dei ser «eit golv av safirheller, klåre som himlen sjølv» under Guds føter (v 10). Ja, dei ser Gud sjølv. Underfulle, uutseielege syn!  Han «lyfte ikkje handa mot Israels gjævaste menn». Kvifor skulle han det?, tenkjer vi, som er vane med å tenkje Gud som noko heilt harmlaust.

Kyrkjefedrere har sett oppstiginga på fjellet som eit symbol og eit førebilete på den åndelege oppstiginga. Bøna sin veg. Guds nåde reinsar oss, opplyser oss og klårer vårt åndelege syn så vi kan merke i det minste noko av safirglansen og utstrålinga av han som er vårt opphav og vårt mål. Den levande Gud. Mose, Arons, Nadabs og Abihus Gud.

homiletica: 3. sund i faste, 7/3-10, st dominikus krk, luk 13,1-9

Kjære brør og systre!

Fastetida er ei botstid. I grunnen er heile den kristne bodskapen ein botsbodskap, og kyrkja sitt kall til verda eit kall til bot. Fordi Jesu bodskap var eit kall til bot. Evangeliet summerer opp hans forkynning nettopp med desse orda: –Vend om – gjer bot – for Himmelriket er nær! Det var det han dro rundt og forkynte, og det var det han sende apostlane ut i verda for å forkynne. Som Paulus seier det: – Vi bed i Kristi stad: Lat dykk forlike med Gud ( 2 Kor 5, 20). Kristi sendebod forkynner slik, , dersom dei vil bli rekna for Kristi utsendingar og bodberar, dei kallar menneska til å vende om.

Dette er ubehageleg og inopportunt i både sekulære og kyrkjelege miljø som helst vil ha bekrefting og oppbacking på det livet dei til ei kvar tid lever. Men til og med katolske kristne treng bot; treng stadig på nytt å forsone seg med Gud og menneske: Kvifor innbyr vi elles til skriftemålet, til ”Forsoningssakramentet”? Eller kanskje er det nettopp ein grunn til at skriftemålet er lite brukt i dag; at vi ikkje syns vi treng å gjere bot?

Det Jesus utfordrar i dag, er nettopp den sikre innstillinga. Det er ikkje berre dei andre som treng omvending; ”galileerne”; med andre ord: tvilsame og usiviliserte eksistensar frå provinsen, uekte israelittar. Nei, seier Jesus, desse er ikkje større syndarar enn andre fordi dei vart ramma av ei ulykke, nei; Å nei! Jeg kan si dere, at hvis dere ikke omvender dere, skal dere alle omkomme som de, høyrde vi. Friske takter, får vi seie. Meistaren talar rett ut.

Så fortel han likninga med fikentreet og korleis eigaren ber gartnaren hogge det ned fordi det ikkje ber frukt: Ta og hugg det ned! Hvorfor skulle det stå slik og suge ut jorden?. Det har stått lenge nok. Nok er nok, også for Gud. Fikentreet er Israel, gudsfolket, særleg dei lærde som skulle ha innsikt i Guds vilje. Det er som Jesus vil seie: Du er Guds tre, Guds frukttre, du skulle bere frukt, vise di tru i ditt liv. Det er ikkje nok å vere eit fint og utvald tre. Det er frukta som tél.

Det er ikkje nok, brør og systre, å tenkje: Eg er er ein ærverdig pater og frater, prest eller biskop, om eg ikkje ber frukt. Det er ikkje nok å tenkje: Eg er ein kristen så god som nokon, i år som i fjor; endåtil katolsk kristen, det må vel hjelpe, det er vel fint?

Heldigvis; gartnaren bed for treet: Herre, la det stå dette året også, så skal jeg spa opp jorden rundt det og gjødsle det; kanskje det da bærer frukt neste gang.  Ja, tenkjer vi, nettopp, Gud er ikkje så streng, han lar seg forhandle med. Vi har tid å gå på. Neste år passar bedre.

Ja, Gud har alt gitt tid; meg har han gitt mykje tid, mykje omsorg, mange sjansar; han har spadd, gjødsla og grave rundt, sett mine forsett, høyrt mine lovnader, sett mine svik. Gud er tolmodig, eg heng med, men eg veit: Alt står og fell med den siste prøva, den siste testen. Kvar dag burde eg ha det for auga; ta fatt i det som må omvendast i livet mitt. Endå lever eg under gartnarens apell: Kanskje det bærer frukt neste gang. Men også under alvoret i orda: Men hvis ikke, får du hugge det ned! Brør og systre! Livet går ikkje rundt og rundt; det går mot eit mål: Mot møtet med Gud, med han som eig vingarden, frukthagen, frukttreet.

Den falske tryggleiken har alltid  vore ein fare i det religiøse livet. Enhver som tror han står trygt, må vokte seg vel  så han ikke faller, høyrde vi i lesinga. Heile Israel blei døypt i havet då dei drog ut frå Egypt, men ikkje alle forblei trufaste mot Gud. Dei miste målet av syne. Mennesket i mellomlalderen levde sterkare i medvitet om Gud og om det evige målet for menneske enn vi gjer i dag. Vi har lært oss å halde Gud på avstand, og vi rosar oss av det. Vi er blitt flinke til  å halde unna alle plagsame spørsmål.

Det kan ikkje vere tvil om at kristen tru og kristent liv lenge har vore i ei djup krise i vår del av verda. I eit gamalt katolsk land som Frankrike går berre 4 % av  dei katolske kristne til messe kvar vike. Det er blitt vanleg, også her hos oss, å avfeie både Guds og kyrkja sine bod. Vi må ta situasjonen på alvor. Skal det snuast, avheng det, menneskeleg tala, av oss. Avheng det av at vi fornyar vårt liv frå grunnen av.  Lat oss ivrig be Kristus og alle dei heilage i himlen, alle gartnarane Gud har sendt oss fram gjennom tidene,  at dei må be for oss, for vårt livstre:

– Herre, la det stå dette året også… kanskje det bærer frukt neste gang!

I namnet åt Faderen og Sonen og Den Heilage Ande. Amen.

officium: laurdag, 2. vike i faste, 2 mos 20,1-17 (matutin)

«Du skal ikkje…» (v3ff)

Vi er komne til sjølve paktsorda. Steintavleorda. Skrivne med Guds finger. Ord om dei mest grunnleggjande forpliktingane til mennesket; innskrivne i alle samvit, men gjevne som særleg openberring til Israel slik at standarden kan oppretthaldast.

Etikken seier: «Du skal..»eller: «Du skal ikkje…» ; det finst ei røyst, ein vilje, som tek deg til fange. Er etikken berre ein sosial konstrukjson? Eller berre ei evolusjonær overlevingsevne? Då kan det endrast og opphevast.

Berre samvitet og Gud talar ord som aldri kan viskast ut.

officium: fredag, 2. vika i faste, 2 mos 19,1-119; 20,18-21 (matutin)

«Moses førte folket ut or leiren, til møtes med Gud» (19,17)

No skulle Gud stige ned, no skulle han late sitt nærevere merkast slik at folket kunne sjå og erfare, ikkje berre tru. Som Thomas, som fekk ta på Den oppstadne, så han kunne bryte ut: «Min Herre og min Gud!». Stundom let Gud nokon av sine vitne «sjå», for at vi, her i tida, skal kunne leve i tru.

Anten det er i syn eller i tru -vi er kalla til å gå til møtes med Gud.  Hyrdingane, dei som leier gudsfolket, sviktar si oppgåve om dette ikkje er summen av alt dei gjer: Å la menneske møte Gud. Som overveldande, som levande, som heilag, som brennhuga, som elskande og miskunnsam. I Ordet, i mysteria (sakramenta), i liturgien, i bønene, i den kontemplative skodinga og kvila i Gud.