carpe diem: 30. november; Den hl Andreas

Det er Fyrste sundag i Advent i dag – men det er også er festen for apostelen Andreas. Som kjent, ber eg også det namnet. Han er vernehelgen for to land som interesserer meg, Russland og Skottland (sjølv om eg berre har vore i det siste..). Fyrst og fremst er han – som dei ortodokse truande seier: -Den som fyrst vart kalla. I Johannes-evangeliet står det: »

«Andreas, bror til Simon Peter, var ein av dei to som hadde høyrt det Johannes sa, og fylgt etter Jesus. Han finn fyrst bror sin, Simon, og seier til han: «Vi har funne Messias.» Messias er det same som Den Salvevigde»  (1, 40-41).

Det er Andreas-kallet, trur eg, å seie til brørne sine: «Vi har funne Messias… Den Salvevigde»!

Så i dag seier eg med Matias Orheim:

Eg fann min Gud i ungdoms år,
I livsens ljose, blide vår,
Det skal meg aldri anka.
Eg let min Frelsar inn til meg
Då han so kjærleg synte seg,
På hjartedøri banka.

Eg fann min Gud i ungdoms vår,
Eg etter livsens kruna trår,
Med truskap vil eg strida.
Og skal eg verta trøytt og sår,
Og um meg mykje motgang når,
Med Jesus vil eg lida.

Eg fann min Gud i ungdoms vår,
All ungdomsskraft som i meg rår,
Skal brukast til hans æra.
Skal eg med tåror sæde så,
Med frygdesong eg heim skal gå
Og mine kornband bera.

’Ungdomskrafta’ er blitt manndomskraft etterkvart. Men Gud, som gjev krafta, er den same….

Reklame

homiletica: 1.sundag i Advent 2008, St Dominikus krk: Mark 13, 33-37

Kjære kristne!

Advent og adventstida handlar eigentleg ikkje om jula som nærmar seg; liturgien og i lesnadene i adventstida handlar om Jesu Kristi gjenkomst, Adventus Domini, Herrens kome. Så ulikt dette er den vanlege, norske ”førjulstida” med sitt kjøpepress og sine uendelege julebord! Kyrkja si adventstid er eigentleg ei fastetid, ei botstid, ei fiolett tid. Det er ikkje vanskeleg å sjå at dagens lesnader passar på det samfunnet vi lever i: ”Det er ingen som påkaller ditt navn og ingen som tar seg sammen for å holde fast ved deg. For du har skjult ditt ansikt for oss og gitt oss våre synder i vold” (1.lesn.).

Advent handlar om det vi syng i Credo: ”Iterum venturus est cum gloria, iudicare vivos et mortuos, cuius regni non erit finis” (Han skal kome att i herlegdom og døma levande og døde, og hans rike skal vera utan ende”). Av og til blir det sagt at dette er noko vi ikkje skal tale om, ikkje forkynne; at vi skal overlate denslags til pinsevenene. Men då spør eg: – Blir orda vi resiterer ved altaret, mindre sanne på tre meters avstand, her på lesepulten, på preikestolen? Er det blitt ord vi likar å syngje, men ikkje toler å høyre? I så fall blir liturgien ein museumsgjenstand, som antikke møblar; vakre og interessante, men ikkje til å bruke, ikkje til å ta på alvor.

Nei, det er sant: Venturus est; han skal kome igjen. Med store, avgjerande omveltingar av den menneskelege historia, av heile kosmos. Difor skal vi vere vakne, observante, i beredskap – seier evangeliet i dag: ”Så våk da, for dere vet ikke når husbonden kommer… La ham ikke komme overraskende og finne dere sovende!” Brør og systre, dette er ein asketisk tekst, ein tekst om kristen praksis, om kristen øving. Det handlar om å ha sjølvkontroll, om å vere i god form, så du fastheld fokus, så du ikkje misser grepet, så ikkje alle dine behov og alle dine gjeremål – alt og alle som pressar på rundt deg – skal ta over styringa.

Korleis held vi oss vakne? Ved å be; den kristne bøna er vaken og speidande, vend mot Gud med heile sitt liv! Ved å lytte; Kva er det som informerer oss? Kva er det som formar vår oppfatning av røyndomen; er det tekstar og tankar som ikkje reknar med Gud eller er det evangeliet? Å vake, er også å skrifte, å tileigne seg den beredskapen som ligg i å ikkje bli verande i alvorlege synder. Å vake, det er å ha rydda opp i forhold til Gud og menneske, til kyrkja, til seg sjølv. Når han kjem, når teiknet syner seg, bør det vere gjort.

For han skal kome, venturus est! Advent – det er forventinga om at Gud skal kome til syne; vi ventar på hans parousia, hans tilsynekomst. Ja, er det ikkje det vi ventar på; at den Gud vi trur på, som er så vanskeleg å sjå, som så ofte synest heilt borte, sovande, uverkeleg – han skal stige inn, han skal syne seg, han skal ”flamme som ein fakkel”. Advent – det er å be: ”Om du bare ville kløve himmelen og stige ned så fjellene skalv for deg!”(1.lesn.).

Ein dag skal eg sjå han; då vil eg vere ein av dei som ser opp og som seier: Velsigna vere han som kjem, i Herrens namn. Hosanna in excelsis!

officium: Laurdag, vike 2, Judas brev (matutin)

”… å strida for den tru som ein gong for all er overgjeven til dei heilage” (v 3)

Judas brev liknar på Peters andre brev. Desse breva sin formanande tone, framsette med apostlars mynde, synest så langt unna mykje kristen tale og rettleiing i dag, i alle fall i Noreg.

Sannsynlegvis fordi det å vere kristen er blitt ei nokså søvning sjølvfylgje for mange. Ikkje slik for apostlane og deira tid. Trua var noko kosteleg, ”høgheilag” (v 20), noko som vi ikkje kan forføye over, men som vi har fått oss overgjeve. Det er dette som er den heilage Tradisjonen; overleveringa av Jesu ord og handlingar, han som er Faderens endelege Ord.

Som Peter, ser Judas truvedkjenning og livsførsel nært samanknytte. Dei som fornektar ”vår einaste hovding og Herre, Jesus Kristus”, er dei same som ”misbrukar Guds nåde så dei kan leva eit usedeleg liv” (v 4). Nåden og fridomen i Kristus som eit teppe å feie sine synder innunder. Nåden som forsvar for uetisk liv.

Kor annleis var ikkje ur- og oldkyrkja i si høge forventing til det kristne livet enn det vi har vent oss til! Vi har gjort det ”opne og inkluderande” til eit ideal – kanskje mest for å verne oss sjølve mot Kristi kall: -Fylg meg! Og mot Guds vilje: ”De skal vera heilage, for eg er heilag” (1 Pet1,16/ 3 Mos 19,2).

I framtida vil skilnaden på kyrkja og ei ikkje-kristen omverd bli tydelegare. Som på Peters og Judas» tid.

officium: Fredag, vike 2, 2 Pet 3 (matutin)

”..menneske som ikkje har noko å halda seg til” (v. 17)

Menneske utan haldepunkt. Det er dei Peter åtvarar mot i sine brev til dei truande. Spørsmålet om haldepunkt er heilt avgjerande. Det er eit spørsmål om autoritet; eit av dei mest fortrengde og vanskelege spørsmåla i dag. Kva avgjer våre standpunkt og våre val? Ofte vert det vist til fornufta, til samvitet, til fleirtalet… Alt dette har sitt verd. Men dei er ikkje tilstrekkelege og dei funksjonerer ikkje nøytralt. Både tankar og samvit er påverka.

Mennesket lever ikkje i eit tomrom. Vi er forma av oppseding og kultur. Vi må heile tida velje korleis vi stiller oss til normar som gjer krav på oss. Vi kan ikkje vere utan autoritet; vi vél våre haldepunkt. Medvite eller umedvite.

Både i kyrkjeliv og samfunnsliv er det brytningar i dag, det er vanskeleg å finne veg, fordi ein ikkje klårgjer sine haldepunkt. For eit kristent menneske er det Guds Openberring i Bibelen og den apostoliske overleveringa, forkynt og utlagd i kyrkja, som syner retninga.

Det er vårt haldepunkt. Det held.

”

officium: Torsdag, vike 2, 2 Pet 2, 9-22 (matutin)

”Utan å skjelva, spottar dei englemakter” (v 10)

Peter tek kraftig i når han åtvarar dei truande mot falske profetar og vranglærarar. Læra er ikkje fyrst og fremst teori, men noko som formar livet og famferda di. Kanskje siktar Peter til slike som utnytta den kristne fridomen og nåden til ikkje å ta det så nøye med moralen. ”Den billege nåden” har fylgt evangeliet som ein mørk skugge. Kristendom er meir enn ein ”tilstand”; det er ein livsprosess, noko som endrar livet vårt.  Vi har fått ”del i guddomleg natur” (1, 4 ) – for at vi skal ”guddomleggjerast”.

Kvar er det det glepp når mennesket misser kjensla av moralsk forplikting? Det er der vi tek til å tenkje at den moralske verda eigentleg er ein tilfeldig konstrukjson, noko som ikkje er forankra i ei høgre verd. Når den usynlege, åndelege verda, blir borte, misser mennesket si djupare dømekraft.

Då kan alt hende.

nota bene: Obama om religion og samfunn

Den 28. Juli i å held USAs nye president, Barack Obama, ein stor tale om religion og samfunn. I talen omtalar han si eiga tru, som inneber ei eksplisitt, kristen truvedkjenning og fast kyrkjemedlemskap. Og han seier m.a :

”Meir avgjerande er det at somme av dei progessive kjenner seg uvel ved eitkvart hint om religion – noko som effektivt har hindra oss i å bruke moralske termar når vi har nærma oss visse emne. Nokre av problema her er retoriske – dersom vi skrubbar bort alt religiøst innhald frå språket, unndreg vi oss dei førestellingane og den terminologien som millionar amerikanarar har nytta for å forstå både sin eigen moralitet og den sosiale rettferda… Sekularistane tek feil når dei bed truande om å leggje att religionen sin utanfor døra før dei entrar den offentlege arenaen:”

Det er interessant at Obama er så presis og så oppdatert når det gjeld eitt av dei heilt avgjerande spørsmåla i samfunnsutviklinga i dag. Han innser at politikk dreiar seg om etiske/moralske spørsmål – og at desse ikkje kan formulerast og drøftast dersom det religiøse språket blir forbode som offentleg språk.

Samtidig innser han – til skilnad frå ’det kristne høgre’ – at det er uråd å presse kristne verdiar på eit radikalt pluralistisk samfunn som det amerikanske. USA er ikkje berre ”kristent” lenger, seier han, men også buddhistisk, muslimsk, jødisk, sekulært…

Etter mitt syn, har Obama teke det grepet som er det einaste mogelege og konstruktive når det gjeld samfunn, tru og verdiar i dag. Tru og religion fullt og heilt tilstades i det offentlege rommet, men utan pretensjonar om å erobre det politisk.

Vi må vone at norske politikarar, både til høgre og venstre, og ikkje minst dei som har støtta og sympatisert med Obama – merkar seg denne innstillinga til religion i samfunnet. Her trengs det ei kraftig mentalitetsendring i dei europeiske samfunna. I Noreg ikkje minst.
Obama er eit tidsskifte også sett i dette perspektivet.

officium: Tysdag, vike 2, 2 Pet 1,12-20 (matutin)

”Vi var augnevitne som såg hans guddomlege velde” (v. 16)

Slik omtalar Peter opplevinga på Tabor. Kyrkja og kristendomen er heilt og fullt tufta på apostlane sitt vitnemål, på apostlane sine ord. Det er ikkje berre eit ord og eit vitnemål om møtet med Jesus etter hans oppstode, det handlar også om Tabor-opplevinga. Der fekk nokre av apostlane sjå Jesus gjennomstråla av ”det uskapte ljoset”; dei fekk sjå at han, trass sin tenarskapnad, var ”Gud av Gud, ljos av ljos… født, ikkje skapt, av same vesen som Faderen” (Nicenum).

Trua på Jesu guddom er forankra i dette apostoliske synet av hans guddom.

Slik er Jesus Kristus, han som eg trur på. I liv og død.

”

officium: Måndag, vike 2, 2 Pet 1, 1-11 (matutin)

”..oppløysinga av verda, den som kjem av lystene” (v. 4)

Det er Gud som har gjeve oss lengslene, driftene, lystene og difor er dei, som alt Gud har skapt, gode i seg sjølve. Men dei sterke framdriftskreftene i menneskenaturen må leiast og meistrast slik at dei tener heilskapen og målet for menneskelivet; det felles gode, kjærleiken til nesten, livet i Gud.

Når lystene tek over styringa, blir dei ei destruktiv kraft som legg liv øyde kring seg. Vår eigen fysiske og psykiske integritet blir skada, relasjonar, familie- og samfunnsliv må vike, naturen og medskapningane våre blir bytte og rov for det grenselause mennesket. Ikkje minst det vestlege mennesket er blitt ein Mumle Gåsegg som aldri får nok og som et alle andre ut av huset.

Livet og skaparverket er eit ”hus”, ein ”økonomi” (gresk: ”oikos” = hus), ei hushaldning. Dersom ein ikkje held styr på resursane, vil krisa melde seg: «Oppløysinga i verda» – både materielt, sosialt og moralsk.

officium: Laurdag, vike 1, Sakarja 14 (matutin)

”Då skal Herren vera konge over heile jorda. Den dagen skal Herren vere éin og namnet hans det einaste” (v 9).

Også hos Sakarja opnar det universelle perspektivet seg i dei profetiske tekstene. Israels Gud skal vise seg å vere Gud for alle folk, for heile verda. Profetbøkene er ofte vanskelege å skjøne; eit ulendt terreng, høgder og dalar, bilete, brokkar og glimt. Men ofte ser vi at dei til slutt flyt som ei brei flod ut i sin os, ut i det store havet, ut i den store visjonen av Gud og verda i harmonisk einskap.

Dette er det som ligg under alle utopiar, alle voner, alle lengsler etter ei ny og betre verd. Det er lett å le ut denne vona, lett å le av at det er ei meining med verda og menneska si soge.

Eg vil vone, alltid vente, på Guds gjennombrot og endelege tilsynekomst.

Heilt til den dagen han står ”med føtene på Oljeberget” (v. 4)

officium: Fredag, vike 1, Sakarja 12 og 13 (matutin)

”Då skal dei sjå på meg, på han som dei har gjennomstunge” (v.10)

Eit underleg ord som viser kva bot eigentleg er. Alt i Det gamle testamente ser vi Gud som den forkasta og avviste. Av sitt eige folk. Dette toppar seg i avvisinga av Jesus Messias: ”Han kom til sitt eige, og hans eigne tok ikkje i mot han” (Joh 1,11).

Vi må ikkje tenkje at dette gjeld berre hans eigne landsmenn, Israel ’etter kjøtet’. For det fyrste var det nettopp nokre av hans eigne – Maria og Josef, Simeon, Anna Fanuelsdotter, gjetarane i Betlehem, Johannes døypar og alle dei fyrste læresveinane – som tok i mot han! Dessutan deler heile verda og alle folkeslag seg i to nettopp i høve til han som er ’Salvator Gentium’, Frelsaren for folkeslaga; dei som trur på han og dei som fornektar han.

Å erkjenne at du har vendt deg mot din eigen Skapar, å sjå opp til Den gjennomstungne Gud, det er sanninga sin augneblink for mennesket og den mest alvorlege innsikt som kan råke deg.

officium: Torsdag, vike 1, Sakarja 11 (matutin)

”Ve den duglause hyrdingen min..” (v. 17)

Sakarja held fram biletet av den gode og den duglause hyrdingen, i ord og symbolhandlingar. Den duglause hyrdingen ser ikkje etter dei som går seg bort, leitar ikkje etter dei spm går seg vilt, lærkjer ikkje dei som er skadde, syter ikkje for mat til dei friske (v15). Indirekte ser vi her biletet av den gode hyrdingen – slik Jesus Messias talar om han, og slik han sjølv levde. Han er hyrdingen som leitar etter dei bortkomne, som tek seg av dei veike, som gjev livet sitt for flokken.

Dette biletet har djupt prega vår forståing av kva det vil seie å ha ansvar i eit samfunn: Ikkje karriere og eiga vinning, men ei teneste for fellesskapen og eit særleg blikk for dei veikaste og mest utsette.

Kyrkja er den fellesskapen der dette må levast ut også når det sekulære samfunnet vert kaldt og nådelaust. Ille er det difor om kyrkja blir arena for leiarar som brukar sine posisjonar på ein egoistisk måte.

Eit samfunn er ikkje ein ’masse’, men ein fellesskap der einskildmennesket er uendeleg verdfullt.

”

officium: Onsdag, vike 1, Sakarja 10 (matutin)

”Frå henne skal hjørnestein og teltplugg koma” (v. 4)

Sakarja talar om oppreisingstidene som Gud skal la kome for Juda-ætta; ja, for heile Israel. Av Juda ætt skulle kongen kome, det er den messianske ætta, styringa av Guds-folket er forankra i denne ætta; Israels hus kan berre byggjast på denne hjørnesteinen, Israels telt berre festast til denne teltpluggen.

I kyrkja er det Jesus Messias (Kristus) av Juda ætt, som står for styre – ved sin Ande, ved sitt Ord, ved dei han har innsett som hyrdingar og lærarar. Men djupast sett, er heile verda underlagt Kristus og utan kyrkja vil også grunnleggjande verdiar ta til å vakle; for kyrkja er ”sannings støtte og grunnvoll” seier den hl Paulus (1 Tim 3,15). Gud har lagt sine lover ned i alt som er godt og prisverdig i kulturane, men der den kristne trua blir borte, vil ofte dette bli mindre tydeleg.

Kyrkja skal ikkje dominere verda, ho må gje plass til fridomen. Men ho skal vere salt og ljos, grunnfjell og feste.

officium: Tysdag, vike 1, Sakarja 9 (matutin)

”Tyrus bygde seg festningsverk, hauga opp sølv som mold og reint gull som avfall i gata” (v 3)

Ei god skildring av Noreg i nyare tid? Den gamalestamentlege profetismen er vanlegvis sterkt kritisk til rikdom og materialisme. Fordi det skaper overmot, urett og åndeleg fråfall. Som regel fylgjest krtikken av ein spådom om krise og uventa endring. Rikdom synest så sikkert. Men er så uvisst, når det kjem til stykket.

Dern vestlege finanskrisa har kanskje ikkje slått så langt inn i den norske økonomien, og så lenge det går bra, trøystar ein seg og er optimistisk. Den sekulære eskpertisen strevar med sine reknestykke og vonar det beste. Men det finst ein annan visdom, som kjenner Guds måte å handle på: ”Han spreidde dei som bar på hovmodstankar, og støytte stormenn ned frå trona” (Magnificat, Luk 1, 51-52).

Krisa kjem. ”Sjå, Herren vil ta byen og styrta festningsverka i havet..” (v. 4). Klok er den som skjønar dette.

officium: Måndag, vike 1, Joel 3 (matutin)

”Men kvar den som kallar på Herrens namn, skal verta frelst” (v 5).

Lesnadane i officiet (tidebønene) fører oss, no på slutten av det liturgiske året, ut på egga mellom historia og det komande Guds Rike, mellom denne tidsalderen og det evige livet. Der stend også profeten Joel og ser sine syner.

Han ser at dei siste dagane blir ei krisetid, ei domstid, ei avgjerdstid. I den siste krisa, blir alle menneske prøvde, testa, tydeleggjorde. Herrens dag er ”stor og skræmande”  (v 4) – fordi du møter Gud, fordi du møter deg sjølv.

Alt du har då, er ropet oppover: Påkallinga av Herrens nam. I klosteret påkallar vi Gud kvar dag i tidebønene, med opningsorda: ”Gud, kom meg til hjelp! /Herre, ver snar til frelse!”. All bøn må starte i denne posisjonen. Alt kristent liv må orientere seg ut frå dette punktet.

Her går brua mellom deg og Gud, mellom deg og det evige livet. I dette ropet ligg alt du treng.

homiletica: 33. sundag i året, 16.nov.-08, «St Peter» krk, Halden; Matt 25, 14-23

Brør og systre! Vi er på slutten av det liturgiske året, kyrkjeåret; pilene peikar fram mot avlutninga av historia, mot endetida, mot Kristi gjenkomst, mot ’dei siste tinga’… Likninga er ein «eskatologisk» tekst.

Kristus, han som er verda sin Herre, han sit no ved Faderens høgre hand; han har tiltrudd oss sine gåver til forvalting – ein dag skal han kome igjen og halde rekneskap – akkurat som mannen som dro utanlands, slik vi høyrde det i evangeliet.

Kristus er usynleg for oss no – men ein dag skal han kome til syne, i all sin glans; ein dag skal hans teikn lyse over himmelen, også her i stille og fredelege Halden! Då skal den daglege tralten – som dei fleste trur er heile greia – avbrytast. Basunen skal lyde og alle menneske skal mønstrast, levande og døde: ”Å tenk ein gong når alle fram skal stemna/til himlens port, og alle bankar på/ det vert ei syn som ingen her kan nemna: /kven skal gå inn, og kven skal ute stå?..”.

Det Jesus vil med likninga i evangeliet idag, er å stille dette spørsmålet: -Kva vil du svare når det spørst om kva du har gjort med livet ditt; med talentane som Gud har gjeve deg?

Vi her i Noreg er blitt så sekulariserte, så verdsleggjorte, at vi ikkje eingong tenkjer over at livet er er gåve, langt mindre ei gåve frå Gud! Det Gud vil sprøje om på den yttarste dagen, er ikkje minst dette: -Kva gjorde du ut av livet ditt, som ein Guds skapning, som ein person med ei udøyeleg sjel, som Guds bilete, som eit individ med eit evig mål? Kva gjorde du med tida – og kva gjorde du med æva?

Gud har gjeve oss livet; kropp og sjel, alt det vi treng, alt det vi er – og han har gitt oss kyrkja; Ordet sitt, sakramenta, dåpen, ferminga, evkaristien, skriftemålet – kva gjorde du med det? Brukte du det? Pave Johannes Paulus II vitja ein gong Frankrike og stilte det dristige spørsmålet: -Frankrike – kva har du gjort med din dåp? Vi kan spørje: -Halden – kva har du gjort med din dåp?

Vi har hatt evangeliseringsvike her i ’St Peter’ desse dagane. For å fokusere på vårt kall som kristne, som katolske kristne, i denne tida, i denne byen. Det handlar nettopp om å ta i bruk alt det Gud har gjeve oss på ein ny og offensiv måte! Brør og systre; det dreiar seg ikkje om pene og pyntelege tradisjonar; det dreiar seg om å investere – som vi høyrde i evangeliet – om modige, dristige og framtidsretta investeringar!

Evangeliet er ikkje veggpynt, men ”ei Guds kraft til frelse” (Rom 1,16)! Evangeliet kjem til oss med nytt liv, det seier: ”Eg gløymer det som ar attanfor og tøyer meg etter det som er framanfor” (Fil 3). Heile krafta og dynamikken i evangeliet ligg gøymt i kvar talent; éin er prest og har fått fem talentar; éin er fersk konvertitt og har fått
éin talent – det spelar inga rolle; det som tèl er at du investerer, at du brukar det, at du tek det heilt ut! Forsiktigperar har ingen plass i evangeliet. Dei som vil vere på den sikre sida, er på feil side.

Difor: slå dørene opp på vidt gap her! Ein levande kyrkjelyd må vekse; det burde snart vere dobbelt så mange katolikkar her i Halden – fordi byen treng ei levande katolsk kyrkje i dag, ei kyrkje som kan gje ei tydeleg kristne rettleiing, eit tydeleg vitnemål om Kristus! Gi plass for fleire unge kristne; dei unge treng dei eldre si erfaring, dei eldre treng dei unge sitt vågemot! Gi plass for nye, gi plass for framtida! Invester dien talentar! Ver ikkje redd for å ta nye initiativ! Kristus er framtida sin Herre!

Kjære brør og systre! Fordi vi veit at Kristus ikkje er ein død og fjern filosof, fordi vi veit at han lever og at han ein dag skal stå på vår dørstokk, at han skal kome i all sin glans, skal vi ha eit aktivt tilhøve til livet:

– Ta fatt i livet ditt; lever du i ei dødssynd, så gå og skrift, så snart som råd!
-Veit du at det er ting som må ordnast, med Gud og menneske; så ta fatt no. Det nyttar!
-Veit du at det er oppgåver som ventar, så start no. Du skal få kraft! Sjå framover: ’Godt begynt, er halvt fullendt!”, som ordtaket seier.

Ta fatt i livet ditt no, sub speciæ æternitatis, under æva sin synsvinkel: Då skal du få høyre: ”kom inn og gled deg i lag med husbonden din!

I namnet åt Faderen og Sonen og Den Heilage Ande.

officium: Laurdag, vike 4, Dan 12 (matutin)

”Men dei vituge skal skjøna…” (v.10)

”Dei vituge” – det er i Daniels bok motstykket til dei gudlause. Dei vituge – det er dei som orienterer livet sitt utfrå dei store perspektiva, der Gud er skapar, frelsar og fullendar. Det er dei som veit at historia har teke til og at ho skal ta ende. Det er dei som veit at alle menneske skal svare for livet sitt. Det er dei som lyttar til Guds tale – i Skriftene, i overleveringa, i samvitet, i alt som hender.

Det er ingen mangel på informasjon og kunnskap i den sivilisajonen vi lever i. Men alt det flyt i overflata. Den som ser lenger og djupare, ser Guds finger som skriv gangen i historia og lagnaden åt verda. Han veit at alt peikar fram mot endetida; tida for Guds avsløring, ”apokalypse”, av løyndomen og meininga med alt som er. Når vi les Daniels-boka, bryt den messianske bøna fram på våre lipper:

”Se, han kommer, Jesus kommer! Fikentreet varsler sommer! Vår forløsningstime kommer; jeg vil lytte etter lyden av hans trinn…”

carpe diem: Halden, III

Vakker dag i Halden i dag! Sol, og frisk, mild vind som strøymer inn frå sør. Flagget på festninga strittar i blesten! Eg har gått ein liten meditasjonstur i byen, gjennom Storgata, over elva, ned til bryggene og hamna.

Det er ein svært triveleg by med mange fine, gamle hus. Lave – og i variantar og modifikasjonar av empirestil. Det kan merkast at byen er gamal og ærverdig; ein by frå dansketida, med Sverige like innpå. Dessverre har 60- og 70-åra bidratt med ein del arkitektoniske brutalitetar, som Halden Sparebank og Halden Arbeiderblads bygg. Men alle tider set sine spor..

No er det snart ny samling i programmet vårt. I går kom det mange også til skriftemål og til forbøn. Nokre bad om sjukesalving-sakramentet – som vart meddelt i messa. Etterpå var det middag i kyrkjelydslokala. Kyrkjelyden her er verkeleg som ein familie; folk held saman og hjelper kvarandre når det trengs. I si tid, på femti-talet, kom det mange hollandske/nederlandske familiar her , rett og slett for å byggje opp ein katolsk kyrkjelyd i byen, saman med presten sin! Mange av dei er her i dag. Folk med kalls-medvit!

carpe diem: Halden, II

Halden her. Koseleg småby, om enn ikkje så liten som han ser ut til. Sett frå torget, er det litt Kardemommeby; politimeistar Bastian kan dukke opp når som helst. Gjekk meg ein kveldstur i går; stille og folketomt i gatene.

Til skilnad frå ein Torbjørn Egner-by ligg det her ei kyrkje på torget; katolsk, til og med! Strategisk plassert. Den lutherske kyrkja (DNK) ligg i kjøleg, klassisistisk stil på den andre sida av elva, rett under festninga. Den katolske kyrkjelyden vil halde kyrkja open, mest ; mogeleg, ”eit bønehus for alle folk”, midt i byen!

Prestegarden ligg tett inntil. Med utsyn over torget. Frå gjesterommet der eg no sit og arbeider, ser eg ut i byen. Triveleg. Det regna stridt då vi (sokneprest, p. Pawel, sr Anne Bente og eg) gjekk over tunet til kyrkja for å syngje Laudes i dag tidleg. No lettar det. Føremiddagen går med til førebuingar og skriving. Men vi får også tid til ein liten eksursjon i området.

Vi starta denne ”misjonen” i går kveld, med messe, føredrag og samtale. Deltakarane er både katolikkar og andre. Her er sakene godt førebudde! Det vil bere frukt!

Fint å vere emssær!

officium: Fredag, vike 4, Dan 10 (matutin)

”Eg sa: ’Tal, herre! For du har styrkt meg’.” (v. 18)

Daniel fekk sjå Herrens engel i eit syn. Gud er i sine englar, og eit så direkte møte med det guddomlege, skakar mennesket i grunnvollane, både til kropp og sjel.

Engelen måtte få Daniel på føtene, oppmuntre og styrkje han. Då fyrst kunne Daniel ta imot oppdraget og bodskapen. Eit utslått og nedsløva menneske orkar ikkje å lytte til Guds tale. Gud må styrkje oss så vi med heile oss kan vere disponible for Guds kall.

Det nyttar ikkje å leve i ørska. Du må vite kva du vil. Du må stablast på beina, rydde opp i livet ditt. Gjere deg klar. Når du er parat, ser du vegen framfor deg.

officium: Torsdag, vike 4, Dan 9 (matutin)

”Herre, høyr! Herre, tilgjev! Herre, gjev akt på vår bøn! Grip inn, dryg ikkje – for di eiga skuld, min Gud!” (v 19)

Det er Daniel som bed for folket sitt, etter å ha fasta og innvigd seg. Slik møter vi den bedande i Bibelen. Heile kroppen, heile sjela, alle dine mest inderlege ynskje samla i ein tett bunt. Målmedvite, fokusert, med all kraft. Som ein katapult kastar mennesket bøna, ja, seg sjølv, mot Gud. Gud må overvinnast; å be er ein styrkeprøve. Gud tek ikkje i mot slappe handtrykk.

Og du må apellere til Guds ”eigeninteresse”; ”for di skuld”! Fordi han er småleg og sjølvoppteken? Nei, fordi han vil at den bedande skal gå ut over seg sjølv, at du er så pågåande at du nyttar alle middel. Gud vil bli elska, heftig. Å be er å sprenge ramma for det rimelege, det balanserte.

Å be er ein brytekamp med Gud: ”Eg slepper deg ikkje utan du  velsignar meg!”(1 Mos 32,26).